Vagevuur
Het vagevuur, ook wel het purgatorium of de louteringsberg (voor het eerst gevonden in Dante's La Divina Commedia), is volgens het katholieke geloof een plek in het hiernamaals, waar men wordt gelouterd of gestraft voor de dagelijkse, nog niet uitgeboete en/of de in de biecht (of door een volmaakt berouw) reeds vergeven, maar nog niet uitgeboete (dood)zonden die men heeft begaan tijdens het leven. Nadat men is gelouterd krijgt men toegang tot de hemel, alwaar men voor eeuwig in weelde mag leven, God lovende. Een vergelijkbare plaats, maar niet helemaal hetzelfde, is het voorgeborchte of limbo.
Een niet-vergeven doodzonde kan niet in het vagevuur worden vergeven. De gelovigen die in deze staat (van doodzonde) sterven gaan voor eeuwig verloren in de hel, waaruit geen bevrijding mogelijk is.
Binnen het christendom is het voor de leer belangrijk dat deze steunt op bijbelse teksten. De Bijbeltekst waarnaar verdedigers van dit leerstuk vaak verwezen is 1 Korinthiërs 3,10-15. Hierin wordt echter niet duidelijk over een langdurig vuur gesproken, eerder over een kortdurend. Deze tekst is voor veel bijbelwetenschappers tekstkritisch en wetenschappelijk omstreden.
Er is echter nog een tekst in de bijbel waarop het vagevuur kan steunen: 2 Makkabeeën 12,40-44. Daar bidden gelovige Joden onder leiding van Judas Makkabeus dat de zonden van de overleden joodse vrijheidsstrijders worden vergeven. (Men had namelijk amuletten en afgodenbeeldjes bij de gesneuvelde joodse soldaten gevonden, iets wat verboden is in de joodse religie). In dit bijbelgedeelte wordt dus gebeden voor mensen die al overleden zijn. Blijkbaar kunnen de achterblijvers nog iets betekenen voor het heil van de gestorvenen. Dat de mensen die nu leven nog iets kunnen betekenen voor de gestorvenen is een belangrijk element binnen dit leerstuk. Door hun gebeden, aflaten en dergelijke kan de verblijftijd in het vagevuur verkort worden.
Protestanten erkennen de boeken Makkabeeën echter, in tegenstelling tot de rooms-katholieken, slechts als deutero-canonieke boeken, die wel stichtelijk zijn, maar niet door de Heilige Geest geïnspireerd, en accepteren deze leer dus niet.
Joden geloven, zoals de katholieken, wel in een soort vagevuur.
Moslims geloven vanuit de gezegden van de profeet Mohammed dat de hel als zodanig een plaats is waar men wordt gelouterd, om in de hemel te komen. Zo vertelde hij het volgende verhaal over Gods Oordeel: "God neemt een handvol vuur en haalt daar mensen uit die helemaal niets goeds gedaan hadden en die al tot houtskool geworden waren. Hen gooit Hij in een rivier aan de rand van het paradijs, die de levensrivier genoemd wordt; en daar komen zij uit zoals graantjes die meegevoerd worden door een stortvloed ... Dit zijn de vrijgelatenen Gods, die God het paradijs heeft doen ingaan zonder dat zij enig werk hebben gedaan of enig goeds hebben kunnen aanvoeren. Dan zegt God: ‘Ga het paradijs binnen, en wat u daar ziet is voor u'." (het boek 'Moslim', nr. 1:302). Dergelijke gezegden worden bevestigd door de Koran in soera 11, verzen 107-109, waar wordt gesteld: "Degenen, die ongelukkig zullen zijn, zullen in het Vuur vertoeven ... zolang de Hemelen en de Aarde bestaan, met uitzondering van hetgeen uw Heer moge behagen". Uit onderzoek (van bv. prof. Tom Gage, Humboldt Universiteit, VS; Karen Armstrong; Annemarie Schimmel en anderen) is gebleken dat Dante het concept van het Purgatorium, met andere beelden zoals de hemelreis, had afgeleid van de geschriften van islamitische mystici zoals met name Ibn Arabi (1165-1240), waarmee Dante in contact stond op het voorheen islamitische Sicilië.
