Teunisbloem
| Teunisbloem | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Grote Teunisbloem (Oenothera erythrosepala) |
||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||
|
||||||||||
| Geslacht | ||||||||||
| Oenothera |
Teunisbloem (Oenothera) is een geslacht van zo'n 125 soorten van eenjarige, tweejarige en vaste planten in de Teunisbloemfamilie. Ze zijn inheems in Zuid- en Noord-Amerika, maar ondertussen ingeburgerd in vele landen.
De huidige naam Oenothera gegeven door Carolus Linnaeus in zijn Systema Naturae heeft ook een ezel- gerelateerde oorsprong: ezelsvanger, namelijk Grieks oeno = ezel, en thera = vangen, achtervolgen. Men gelooft dat de naam refereert aan de giftige eigenschap van de plant die gebruikt kan worden om ezels en ander dieren te vangen. William Baird suggereert dat het Griekse oeno ook vertaald kan worden als wijn. Hij gelooft dat dit refereert aan het gebruik van de wortel als smaakverfijner in wijn.
Inhoud |
[bewerk] Verspreiding
De meeste soorten komen nog steeds voor in haar oorspronkelijke verspreidingsgebied in Midden- en Noord-Amerika. Van de in Europa ingevoerde soorten loopt de noordgrens van haar verspreidingsgebied tot in Finland.
In de natuur is ze vaak een van de eerste planten die nieuwe grond koloniseert. Ze worden dan ook vaak op rurale gronden en zandgronden als wegbermen, duinen, kapvlakten e.d. gevonden.
[bewerk] Kenmerken
De Teunisbloem heeft gele bloemen met 4 kroonbladen. Er bestaan ook Oenothera soorten met witte, roze, of rode bloemen. De bloemen staan rechtop of schuin omhoog. De bloemen bezitten een kelkbuis.
De zaden van de meeste soorten rijpen van augustus tot oktober.
Veel soorten zijn nachtbloeiers en worden daarom door nachtinsecten bestoven. Knoppen kunnen zich binnen dertig seconden ontvouwen tot bloemen.
[bewerk] Medicinaal gebruik
De olie uit de zaden van de Teunisbloem is rijk aan onverzadigde vetzuren. Het gehalte aan gamma-linoleenzuur kan oplopen tot 14%. Door de bijzondere samenstelling kunnen ontstekingen in het lichaam gunstig worden beïnvloed.
De symptomen van een eczeem Neurodermitis kunnen door het innemen of via de huid absorberen verlicht worden.
De Teunisbloem heeft gele bloemen met 4 kroonbladen. De bloemen staan rechtop of schuin omhoog. De bloemen bezitten een kelkbuis. De zaden van de meeste soorten rijpen van augustus tot oktober. Veel soorten zijn nachtbloeiers en worden daarom door nachtinsecten bestoven. Knoppen kunnen zich binnen dertig seconden ontvouwen tot bloemen.
[bewerk] Overig gebruik
De bladeren van verschillende soorten zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog wel gebruikt als vervanging voor tabak.
[bewerk] Tuin
Zaden kunnen van het late voorjaar tot de vroege zomer in de volle grond gezaaid worden. De plant is meestal met karige grond tevreden. Op voedselrijke grond wordt ze gemakkelijk weggeconcurreerd door andere soorten, wieden van andere soorten is dan gewenst.
Hoewel er drie soorten in het wild voorkomen, worden deze ook vaak in tuinen aangeplant. Hiernaast zijn er diverse variëteiten gekweekt. Vooral de soorten Oenothera fruticosa, Oenothera macrocarpa en Oenothera speciosa staan aan de basis van veel cultivars.
Hiernaast zijn een aantal hybriden gekweekt:
- Oenothera 'African Sun'
- Oenothera 'Apricot Delight'
- Oenothera 'Cold Crick'
- Oenothera 'Lemon Sunset'
- Oenothera 'Longest Day'
[bewerk] Geschiedenis
Men neemt aan dat het geslacht 70.000 jaar geleden in Mexico en Midden-Amerika is ontstaan. Gedurende het Pleistoceen werd Noord-Amerika afwisselend bedekt met vier ijstijden en warme perioden. Gedurende elke warme periode werd Noord-Amerika weer bedekt met planten vanuit Midden-Amerika, waarbij de naar het noorden oprukkende planten zich mengden met restanten van voor de ijstijd. Dit zorgde voor een grote genetische variatie.
De eerste planten arriveerden vanuit Virginia in 1614 in Padua. Ze werden door de Engelse botanicus John Goodyer in 1621 beschreven. Ze zijn nu in een groot deel van Europa aanwezig.
Het geslacht werd oorspronkelijk Onagra genoemd. De latijnse familienaam Onagraceae is hiernaar genoemd. Onagra betekent voedsel van onager en werd het eerst gebruikt in een Engelse publicatie van P.Miller in 1754 (Gardeners Dictionary: Abridged).
[bewerk] Taxonomie
In Europa komen drie soorten voor, die ook alle in België en Nederland voorkomen:
- Grote teunisbloem (Oenothera erythrosepala - sinds de 19e eeuw)
- Kleine teunisbloem (Oenothera parviflora - sinds de 18e eeuw)
- Middelste teunisbloem (Oenothera biennis - sinds de 17e eeuw)
| Plant | Afmeting kroonblad | Kleur kelkbladeren | Stand kelkbladeren | Lengte:breedte bladeren |
|---|---|---|---|---|
| Grote teunisbloem | 3,5-6cm | Bij knoppen buitenkant roodachtig | Toppen van kelkbladen in knop samengedrukt | 3-4:1 |
| Middelste teunisbloem | 2,5-3cm | Groen | Toppen van kelkbladen in knop samengedrukt | 3-4:1 |
| Kleine teunisbloem | 9-16mm | top kelkbladen in knop uiteenwijkend | 5:1 |
