Terpeen
Een terpeen is een koolwaterstofverbinding met de molecuulformule C10H16. Terpenen komen in veel planten voor. Chemisch kan een terpeen beschouwd worden als het resultaat van de additie van twee moleculen isopreen.
Een voorbeeld van een terpeen is myrceen, dat kan geïsoleerd worden uit laurierbladeren en dat de grondstof is voor de bereiding van verschillende geurstoffen, o.a. geraniol (dat naar rozen ruikt).
Veralgemenend zijn "terpenen" alle verbindingen die bestaan uit een aantal isopreenblokken; zo onderscheidt men:
- hemiterpenen ("halve terpenen", met vijf koolstofatomen, C5);
- monoterpenen (C10);
- sesquiterpenen ("anderhalve terpenen", C15);
- diterpenen (C20);
- triterpenen (C30) (hiertoe behoren de steroïden);
- tetraterpenen (C40), bijv. caroteen;
- polyterpenen (hogere polymeren; bijv. isopreenrubber).
In 2006 werd een terpeen ontdekt die in een plant (Keizerskroon) voorkomt en waarmee mollen worden afgeschrikt, zie 3-methyl-2-buteen-1-thiol. Rupsen van pijlstaartvlinders hebben een gevorkt staartorgaan (osmaterium) dat bij gevaar snel wordt uitgestoken en terpenen afscheid, om zo vijanden te verjagen met de stank.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Gallery Terpenes op Wikimedia Commons. |
