Stropdas

De stropdas (of das) is een kledingstuk voor heren dat om de hals wordt gedragen.

Een stropdas is een langgerekt stuk stof of leer dat om de hals kan worden geknoopt. Stropdassen worden boven een overhemd gedragen. De kraag van het overhemd bedekt normaal gesproken het deel van de stropdas dat om de hals is geknoopt. Het niet dragen of het dragen van een bepaalde stropdas kunnen beide uitdrukking van een lifestyle zijn.

[bewerk] Herkomst

In enkele landen herinneren de woorden Krawatte (Duitsland), Cravate (Frankrijk) en meer gelijk klinkende woorden aan de Kroatische huursoldaten die rond 1630 in dienst waren van het leger van koning Lodewijk XIII van Frankrijk. Deze Kroaten baarden opzien in Parijs met hun rond de nek geknoopte zakdoeken of halsdoeken. De Kroaat werd vervolgens een begrip in de modewereld. Het Russische woord voor stropdas is galstoech (< Duits Halstuch, waarvan ook het Engelse (neck) tie is afgeleid).

[bewerk] Materiaal

Stropdassen worden van verschillende materialen gemaakt. Meestal is een stropdas gemaakt van zijde, polyester of katoen, maar ook wol of leer wordt gebruikt om stropdassen te maken. Vooral zijde is erg geschikt om stropdassen van te maken. Stropdassen gemaakt van zijde zijn over het algemeen van hogere kwaliteit, en duurder, dan stropdassen gemaakt van bijvoorbeeld polyester. Van welk materiaal een stropdas ook is, bij normaal gebruik ondervindt een stropdas erg weinig slijtage en kan dus, mits goed onderhouden, jarenlang meegaan. Voorkom vervorming door de knoop voorzichtig uit te halen, en trek niet het dunne eind van de das 'door de knoop heen'.

[bewerk] Wijze van knopen

Dassen kunnen op veel verschillende manieren worden geknoopt. Wetenschappers Thomas Fink en Yong Mao van de Universiteit van Cambridge publiceerden in 1999 een wiskundige studie over het strikken van stropdassen. Hieruit bleek dat een gemiddelde das op 85 verschillende manieren te strikken is. De lengte van de das en de dikte van de knoop beperken het aantal mogelijke manieren om de das te strikken.

Vier van de meest bekende knopen zijn:

de minimale four-in-hand of 'platte knoop',
de iets uitgebreidere prattknoop, ook wel shelbyknoop genoemd,
de enkele windsor,
de dubbele windsor.

Alle knopen behalve de dubbele windsor leveren een iets asymmetrische knoop op. En hoewel in de jaren zeventig en tachtig de dikke dubbele windsor uit de mode raakte, is mede dankzij Pim Fortuyn de brede stropdas met grote knoop helemaal terug, in ieder geval op televisie.

[bewerk] Trivia

In Europa lopen de schuine strepen op stropdassen meestal van links boven naar rechts onder; in Amerika andersom.
Wijlen ZKH Prins Claus heeft de stropdas op 8 december 1998 tijdens een toespraak ter gelegenheid van de uitreiking van de Prins Clausprijs vergeleken met een slang die om de hals gedraaid is, waarna hij zijn eigen stropdas losnam en op de grond gooide (Deze toespraak is bekend onder de naam Declaration Of The Tie). Waarschijnlijk bedoelde hij dit overdrachtelijk, en had hij het natuurlijk over hoe het koningshuis en de RVD hem zijn keel dichtkneep, hoewel velen het in de letterlijke zin met hem eens zullen zijn geweest.
De striptekenaar Marten Toonder droeg zijn stropdas op een zeer speciale manier (Onassis-knoop), zonder kronkel, zoals hij dat zelf noemde.
Een gedicht over (o.a.) een stropdas is van L.Th. Lehman, genaamd Voor uitwendig gebruik. De laatste strofe:
Dassen zijn de dingen
die je kunt kiezen,
wat ook je maat is.
Leve de das, want
als er maar keus is,
dan is de das de
kroon op 't werk.
In Het portret van Dorian Gray schrijft Oscar Wilde: With an evening coat and a white tie, anybody, even a stockbroker, can gain a reputation for being civilized. (Met een avondjas en een rokkostuum ("white tie" is geen witte stropdas), kan iedereen, zelfs een effectenhandelaar, de reputatie krijgen beschaafd te zijn.)
Opmerkelijk was ook dat de partijleider van de PvdA. de heer Wouter Bos, in navolging van Jan Marijnissen van de SP, bij de verkiezingen in 2002 zijn stropdas afdeed. De jaren daarvoor had hij als staatssecretaris van Financiën altijd een stropdas gedragen.
Veel mensen ervaren een verplichte stropdas als iets verstikkends. Omdat wurging ook letterlijk mogelijk is door hard aan beide uiteinden te trekken, is bij veel openbare functies - politie, personeel in de burgerluchtvaart - de das m.b.v. een drukknoopje bevestigd.