Sovon
SOVON (Vereniging Samenwerkende Organisaties Vogelonderzoek Nederland) is de belangrijkste PGO (Particuliere Gegevensbeherende Organisatie Flora en Fauna) voor de ornithologie in Nederland. Zij organiseert en coördineert vogelonderzoek op landelijk niveau volgens gestandaardiseerde, wetenschappelijke criteria en stimuleert de deelname hieraan door zoveel mogelijk vrijwilligers. De vereniging is gevestigd in Beek-Ubbergen bij Nijmegen.
Inhoud |
[bewerk] Doelstellingen
De belangrijkste werkdoelstellingen van SOVON zijn:
- het bepalen van de aantallen en de verspreiding van vogels in Nederland en de veranderingen hierin in de loop van de tijd.
- het verklaren van de waargenomen ontwikkelingen
- het beschikbaar maken van de onderzoeksresultaten voor natuurbeschermingsbeleid, natuurbeheer en wetenschap.
[bewerk] Projecten
Naar Engels voorbeeld werd in de jaren 1973-1977 gewerkt aan de eerste Nederlandse Broedvogelatlas, die in 1979 gepubliceerd werd. Sindsdien worden door middel van monitoringsprojecten de ontwikkelingen in aantallen en verspreiding van Nederlandse vogels gevolgd. Zo is men sinds 1984 het BMP (Broedvogel Monitoring Project) gestart. Hierbij wordt een vast steekproefgebied jaarlijks door een vrijwillige vogelteller geïnventariseerd op alle of juist een aantal geselecteerde broedvogelsoorten. Voor kolonievogels en zeldzame soorten bestaat het LSB (Landelijk Soortonderzoek Broedvogels). Voor doortrekkende en overwinterende vogels is er het PTT (Punt-Transect-Tellingenproject) waarbij op 20 vaste punten langs een vaste route iedere winter tellingen worden uitgevoerd. De laatste jaren zijn er steeds meer projecten van de grond gekomen, gericht op het toepasbaar en bruikbaar maken van basisgegevens voor beleid, beheer en bescherming. Een speerpunt is het gebruik en de ontwikkeling van het softwareprogramma AVIS. Het is ontwikkeld in samenwerking met SBB (Staatsbosbeheer) en laat de potenties van terreinen zien door koppeling met referentiegebieden. Ook zijn in opdracht van de Vogelbescherming rapporten vervaardigd over populatieveranderingen bij weidevogels en bij sommige zwaluwsoorten. Voorts is in eendrachtige samenwerking met Vogelbescherming Nederland een nieuwe Rode lijst opgesteld.
[bewerk] Organisatiestructuur
SOVON is een particuliere vereniging en vormt een bundeling van duizenden waarnemers die, vaak in hun vrije tijd, tellingen verrichten. De coördinatie van tellingen en projecten vindt plaats op het bureau van SOVON in Beek-Ubbergen waar nu zo'n vijfentwintig mensen werken. Voor een goede coördinatie op regionaal niveau is Nederland opgedeeld in twintig districten met elk een eigen districtscoördinator, die verantwoordelijk zijn voor de communicatie tussen de vrijwilligers en SOVON. Viermaal per jaar worden de medewerkers, leden en belangstellenden op de hoogte gehouden van projecten, resultaten en nieuwe ontwikkelingen middels het blad SOVON-Nieuws, dat door SOVON wordt samengesteld. De Landelijke Dag is de gelegenheid waar waarnemers en SOVON-medewerkers van gedachten kunnen wisselen. Veel waarnemers zijn aangesloten bij een vogelwerkgroep. Zo’n vogelwerkgroep organiseert regionaal of lokaal onderzoek, verzorgt excursies en lezingen, doet aan opleiding voor nieuwe vogelaars en geeft vaak een eigen tijdschrift uit. Het grootste deel van deze werkgroepen en verenigingen is lid van SOVON. Naast de afdeling, die verantwoordelijk is voor de verschillende monitoringsprojecten is enkele jaren geleden bij SOVON de afdeling ‘Onderzoek & Internationale Zaken’ in het leven geroepen. De afdeling verricht studies naar aanleiding van intern of extern gestelde onderzoeksvragen. Deze vragen hebben betrekking op het hele scala van onderwerpen waarmee SOVON zich bezig houdt:
- de verspreiding van vogelsoorten
- de aantallen waarin ze voorkomen
- de veranderingen in de aantallen of de verspreiding
- de oorzaken van de waargenomen veranderingen
De studies variëren van het opzetten of evalueren (zowel van methoden als resultaten) van meetnet- en verspreidingsonderzoek, tot gericht verklarend onderzoek en graadmeterontwikkeling. De door vrijwilligers aangedragen gegevensbestanden vormen de basis van het onderzoek, zo nodig aangevuld met speciaal opgezet (veld)onderzoek. Verder heeft SOVON nog de afdeling ‘Inventarisaties en Beheer’. Deze afdeling houdt zich bezig met het uitvoeren van grootschalige broedvogelinventarisaties en het vertalen van vogelgegevens naar het beheer. Jaarlijks wordt een flinke oppervlakte aan natuurterreinen onderzocht door professionele veldmedewerkers. Hierbij richt men zich vooral op schaarsere en kwetsbare ('beheerrelevante') vogelsoorten. De vogelgegevens worden o.a. verzameld in opdracht van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten en dienen ertoe om het gevoerde beheer te evalueren en het beheer voor de komende jaren uit te stippelen. Om de vertaling van broedvogelgegevens naar het beheer op een verantwoorde wijze uit te voeren heeft SOVON in samenwerking met Staatsbosbeheer een Avifauna Inventarisatie en evaluatiesysteem (AVIS) ontwikkeld.
