Sociale psychologie
De Sociale psychologie is te omschrijven als:
- De wetenschappelijke studie van het interpersoonlijk gedrag. (Gergen, 1972)
- Een discipline met als doel het begrijpen en verklaren van hoe de gedachten, gevoelens en het gedrag van individuen wordt beïnvloed door de feitelijke, veronderstelde of verbeelde aanwezigheid van anderen. (Allport, 1968). Er zijn enige sociaal-psychologen die deze omschrijving een beperking vinden van hun vakgebied.
- Een subdiscipline van de psychologie die zich voornamelijk met de wetenschappelijke studie van het gedrag van individuen als een functie van sociale stimuli bezig houdt. (Jones/Gerard, 1967)
Een speciaal deelgebied is de Sociale Groepspsychologie die zich richt op het verklaren van de gedragingen van (grotere) groepen mensen met betrekking tot en ten opzichte van andere groepen en/of veronderstelde autoriteiten. Weevers (1947 -)
Ook de attributie-theorie en de meestal daartoe gerekende stress-oscillatie-theorie kunnen behoren tot deze discipline(s).
Terreinafbakening en definiëring is een probleem van alle sociale wetenschappen.
Dit levert ook feitelijk weinig specifieke afbakening op bij disciplines als sociologie, politicologie, pedagogie, culturele antropologie, klinische psychologie etcetera, maar geeft wel meer aanknopingspunten tot meer inzicht.
Een andere benadering is naast het wat het hoe en waarmee, hetgeen vraagt naar de methoden en methodologie. Hoewel ook hierover geen eenstemmigheid heerst, ligt de onenigheid met name op het gebied van de ethische toepasbaarheid van de methoden en technieken (vivisectie, manipulatie, hypnose, laboratorium etcetera) en de wetenschappelijke bruikbaarheid en juistheid van de resultaten (introspectie, Rorschach-test, interview, vragenlijst).
De sociale psychologie richt zich op interpersoonlijke invloeden op gedachten, gevoelens, of gedrag van mensen. Het gaat daarbij om maatschappelijk belangrijke onderwerpen, zoals sociaal gedrag, agressie, gehoorzaamheid, opinievorming, individualisatie, stereotypering, communicatie, en groepsprocessen (Weevers). De sociale psychologie grenst aan vele andere wetenschappen, zoals de sociologie en de economie, en levert kennis aan studies op het gebied van communicatie, management en voorlichting.
De definitie volgens het woordenboek van de psychologie (Reber, 2004): De tak van de psychologie die zich richt op die aspecten van menselijk gedrag die betrekking hebben op personen en hun relaties met anderen, groepen, sociale instituties en de samenleving als geheel.
[bewerk] Methoden en technieken bij de Sociale psychologie
Een aan de huidige wetenschap ten grondslag liggende vorm is de op het determinisme (= de natuur is wetmatig en ordelijk opgebouwd) steunende wetenschappelijke methode. De deterministische achtergrond betekent dat men uitgaat van oorzaak-gevolg relaties, er is geen plaats voor het toeval. Daarbij hanteert men de empirische benadering; dit in tegenstelling tot de rationele benadering (studeerkamermethode). Empirisch wil zeggen dat men op een geordende wijze data opzoekt.
Hoewel er vaak heel erg ingewikkeld gedaan wordt over wetenschappers en wetenschapsbeoefening, en men vaak opkijkt naar de wetenschap, is het fundamentele onderscheid tussen wat men gewoon doet en wat een wetenschapper doet gelegen in het methodisch handelen.
De vier wegen waarlangs men informatie opdoet kent iedereen en gebruikt feitelijk ook iedereen. Alleen noemt men het zelden wetenschap wat men doet en bij ontbreken van een goede methode is het dan ook vaak niet wetenschappelijk verantwoord.
De vier wegen zijn:
- verzamelen van documenten en voorwerpen
- mensen vragen om informatie
- observeren van mensen
- experimenteren
Bij de eerste drie wegen zal ieder uit eigen ervaring voorbeelden kunnen opnoemen. De vierde lijkt verder af te staan. Wanneer men echter naar de huiselijke situatie kijkt waarin men vader of moeder in een goede stemming brengt om daarna iets van hem of haar gedaan te krijgen, dan heeft men eigenlijk de experimentele situatie in een notendop. Men wijzigt variabelen, houdt andere onder controle, en hoopt op een bepaalde reactie van de afhankelijke variabele (vader of moeder). Wanneer men al deze vormen nu op een zodanige wijze doet dat het controleerbaar en herhaalbaar (methodisch) is, is men wetenschappelijk bezig.
[bewerk] Thema's uit de sociale psychologie
Thema's uit de sociale psychologie zijn: Hoe komen stereotype beelden over groepen in de samenleving tot stand, en hoe beïnvloeden deze beelden ons gedrag? Waarom binden mensen zich aan groepen en organisaties, en wat zijn de gevolgen voor de persoon en de organisatie? Hoe kunnen mensen overtuigd worden door een reclame of een campagne? Wat is de invloed van culturele verschillen op taalgebruik, denken, gevoelens, en communicatie tussen mensen?
[bewerk] Belangrijke namen
Belangrijke onderzoeken werden o.a. gedaan door:
