Sea Launch
Sea Launch is een ruimtevaartuiglancerings service, dat gebruik maakt van een mobiel semi-submersible platform voor lanceringen vanaf de evenaar van commerciële payloads op Zenit 3SL raketten. Het heeft tot nogtoe 21 raketten gelanceerd, waarvan één faalde en één gedeeltelijk faalde.
Het Sea Launch consortium, dat bestaat uit vier bedrijven uit de Verenigde Staten, Rusland, Oekraïne en Noorwegen, werd opgericht in 1995. De eerste raket werd gelanceerd in maart 1999. Het wordt geleid door Boeing, met participatie van andere aandeelhouders. [1][2]
Alle commerciële payloads zijn communicatiesatellieten geweest, bedoeld voor een geostationaire overdrachtbaan, met klanten als EchoStar, DIRECTV, XM Radio en PanAmSat.
Het ruimtevaartuig en de payload worden geassembleerd op een speciaal gebouwd in Long Beach, Californië. Het wordt dan op een met dynamic positioning uitgerust semi-submersible platform geplaatst, de Ocean Odyssey, en naar de equatoriele Grote Oceaan gevaren voor lancering.
Hoewel Sea Launch op het moment het enige bedrijf is dat raketten vanaf zee lanceert, is het idee niet uniek. Tussen 1964 en 1988 lanceerden Italië en de Verenigde Staten raketten vanaf het San Marco platform voor de kust van Kenia.
Inhoud |
[bewerk] Eigendom
Vier bedrijven uit vier landen maken deel uit van het op de Caymaneilanden geregistreerde Sea Launch[3]:
| Bedrijf | Aandeel | Bijdrage |
|---|---|---|
| Boeing Commercial Space (Verenigde Staten) | 40% | systeemintegratie, payload omhulsel (neuskegel die de satelliet beschermt tijdens lancering) |
| Energia (Rusland) | 25% | Block DM-SL bovenste trap (Zenit 3SL trap 3) |
| Aker Kværner (Noorwegen) | 20% | lanceringsplatform (Ocean Odyssey) en commandoschip (Sea Launch Commander) |
| SDO Yuzhnoye/PO Yuzhmash (Oekraïne) | 15% | tweetraps Zenit raket (Zenit-3SL trappen 1 en 2) |
Het project werd geholpen door Hughes Space & Communications - dat in 1995 het eerste contract voor 10 lanceringen en nog 10 opties tekende voor een waarde van 1 miljard dollar - en Space Systems/Loral, dat een contract voor 5 lanceringen tekende.
De totale kosten van het project waren 583 miljoen dollar in 1996. Chase Manhattan verschafte een lening van ongeveer 400 miljoen dollar in 1996. De Wereldbank (tot 175 miljoen, waarvan tot 100 miljoen in Rusland en tot 75 miljoen in Oekraïne) en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (tot 65 miljoen) stonden later garant tot 2012 voor politieke instabiliteit in Rusland en Oekraïne.
Sea Launch heeft een wederzijdse overeenkomst met Arianespace, waarin ze elkaar verzekeren in het geval dat één van de twee niet kan lanceren vanwege capaciteit, gebrek aan betrouwbaarheid, achterstand of andere redenen. Hier werd in 2004 voor het eerst gebruik van gemaakt toen de Ariane V van Arianespace een aantal lanceringen moest uitstellen vanwege gebrek aan deugdelijkheid.
Het Sea Launch consortium claimt dat de lanceringskosten lager liggen dan bij lanceringen vanaf land, deels doordat er minder personeel nodig is. Er is een bemanning van 310 man aan boord van het platform en het commandoschip.[4]
[bewerk] Lanceringen
De eerste demonstratiesatelliet werd op 27 maart 1999 gelanceerd en de eerste commerciële satelliet op 9 oktober 1999. In totaal heeft Sea Launch 21 raketten gelanceerd, waarvan 19 met succes en één deels succesvol. De mislukte lancering - een door Hughes gebouwde communicatiesatelliet van ICO Global Communications - vond plaats tijdens de tweede commerciële lancering op 12 maart 2000 en werd toegeschreven aan een softwarefout waardoor een klep in de tweede trap van de raket niet sloot.
Alle Sea Launch missies tot op heden hebben gebruikgemaakt van de drietraps Zenit 3SL - speciaal voor dit project ontworpen - die 6 ton payload in een geosynchrone baan brengt. Sea Launch raketonderdelen worden gemaakt door SDO Yuzhnoye/PO Yuzhmash in Dnjepropetrovsk, Oekraïne (Zenit raket voor de eerste en de tweede trap); door Energia in Moskou, Rusland (Block DM-SL voor de derde trap); en door Boeing in Seattle, VS (payload omhulsel en tussentrapse structuur).
De assemblage vindt plaats in Long Beach, California. Dit gebeurt aan boord van het Assembly and Command Ship (de payload wordt eerst getest, van brandstof voorzien en aangebracht in de Payload Processing Facility). De raket wordt dan overgebracht naar een horizontale hangar op de Ocean Odyssey.
Na de rakettesten varen beide schepen 3000 mijl naar de evenaar naar 154º westerlengte, in internationaal water 230 mijl van Christmaseiland. Het platform doet hier zo’n 11 dagen over, de Sea Launch Commander zo’n acht dagen.
Als het platform naar lanceerdiepgang is geballast, wordt de hangar geopend en wordt de raket automatisch naar een verticale positie gebracht. Hierna verlaat de bemanning het platform naar het commandoschip dat zo’n drie mijl van het platform gaat liggen. Hierna wordt de raket van brandstof voorzien en gelanceerd.
| Datum | Nuttige last | Gewicht | Commentaar |
|---|---|---|---|
| 27 maart 1999 | DemoSat | 4.5 t | succes |
| 9 oktober 1999 | DIRECTV 1-R | 3.5 t | succes |
| 12 maart 2000 | ICO F-1 | 2.7 t | mislukking |
| 28 juli 2000 | PAS-9 | 3.7 t | succes |
| 20 oktober 2000 | Thuraya-1 | 5.1 t | succes |
| 18 maart 2001 | XM-2 ROCK | 4.7 t | succes |
| 8 mei 2001 | XM-1 ROLL | 4.7 t | succes |
| 15 juni 2002 | Galaxy IIIC | 4.9 t | succes |
| 10 juni 2003 | Thuraya-2 | 5.2 t | succes |
| 7 augustus 2003 | EchoStar IX/Telstar 13 | 4.7 t | succes |
| 30 september 2003 | Galaxy XIII/Horizons-1 | 4.1 t | succes |
| 10 januari 2004 | Telstar 14/Estrela do Sul 1 | 4.7 t | succes |
| 4 mei 2004 | DIRECTV-7S | 5.5 t | succes |
| 28 juni 2004 | Telstar-18 | 4.8 t | onregelmatigheid tijdens lancering |
| 1 maart 2005 | XM-3 | 4.7 t | succes |
| 26 april 2005 | SPACEWAY-1 | 6 t | succes |
| 23 juni 2005 | Intelsat IA-8 | 5.5 t | succes |
| 8 november 2005 | Inmarsat 4-F2 | 6.0 t | succes |
| 15 februari 2006 | EchoStar X | 4.3 t | succes |
| 12 april 2006 | JCSAT-9 | 4.4 t | succes |
| 18 juni 2006 | Galaxy 16 | 5.1 t | succes |
[bewerk] Bezorgdheid en onderzoek
Gedurende de ontwikkelingsfase in 1998 kreeg Boeing een boete van 10 miljoen dollar van de U.S. Department of State vanwege technische overtredingen van de Arms Export Control Act, omdat het rakettechnologie deelde met zijn Sea Launch partners. Dit was de hoogste boete ooit opgelegd voor dit soort overtredingen, hoewel het $102 miljoen had kunnen zijn. Het Sea Launch project werd voor twee maanden opgeschort tijdens het onderzoek.
De bevindingen van het Department of State waren dat Boeing tussen januari 1994 en januari 1998 illegaal "defensie artikelen" en "defensie services" had geëxporteerd, hoewel er geen schending van de nationale veiligheid werd vastgesteld.[5] De overtredingen werden ontdekt door een intern onderzoek van Boeing.
Rond dezelfde tijd probeerde de United States Customs Service te voorkomen dat Sea Launch de Zenit 3SL raketten (die als wapensystemen werden aangemerkt) zonder wapen importvergunning naar Californië bracht voor assemblage. De zaak werd in het voordeel van het bedrijf geschikt.[6]
Ook in 1998 werd door 16 lidstaten van het South Pacific Forum een communiqué uitgegeven waarin de Verenigde Staten gevraagd werd het project voor onbepaalde tijd op te schorten, tenzij en tot hun zorgen ten aanzien van het milieu opgelost waren. De meeste kritiek kwam van de inwoners van Kiribati, waar Christmaseiland deel van uitmaakt.
Het project werd bekritiseerd in 1997 door de International Transport Workers’ Federation (ITWF) omdat de schepen onder Liberiaaanse vlag werden gebracht.[7] In mei 1999 bereikte Sea Launch overeenstemming met het ITWF, waarbij bemanningsleden gebruik mochten maken van ITWF inspecteurs.
[bewerk] Land Launch
Het Land Launch systeem maakt gebruik van de bestaande Zenit infrastructuur van de Baikonoer Kosmodroom en gebruikt een gemodificeerde versie van de Sea Launch raket. De Zenit 3SLB van Land Launch komt tegemoet aan de behoefte om commerciële satellieten te lanceren die meer dan drieëneenhalve ton wegen. De tweetraps Zenit-2SLB kan payloads tot dertien ton in Low Earth orbits.
De eerste vlucht staat gepland voor 2007.
[bewerk] Voordelen van lanceerinrichtingen vanaf zee op de evenaar
Er zijn diverse voordelen van lanceerinrichtingen vanaf zee op de evenaar ten opzichte van conventionele lanceerinrichtingen op land:
- De snelheid van de Aardrotatie is het hoogst op de evenaar, wat de raket extra snelheid meegeeft;
- Er is minder correctie nodig van de baan van de raket om een geostationaire inclinatie te bereiken;
- Een lancering vanaf zee vermindert de risico’s die verbonden zijn aan een lancering over bewoond gebied.
[bewerk] Nadelen van equatoriale lanceringplatformen op zee
- Ecologische schade door ongebruikte brandstof dat in zee wordt geloosd.
[bewerk] Referenties
- ↑ Sea Launch System - Commercial heavy-lift launch services, USA
- ↑ Zenit 3SL
- ↑ THE SEA LAUNCH PARTNERSHIP
- ↑ SEA LAUNCH
- ↑ Boeing Dodges Stiffer Fine, Resumes Sea Launch Project -- No National Security Breach In Satellite-Launching Program; Criminal Charges Aren't Likely
- ↑ High Seas Satellite Launches: Paragon of Post Cold War Cooperation or Unregulated Danger?
- ↑ High-seas launch worries islanders
