Schroef van Archimedes
De schroef van Archimedes (ook wel tonmolen of wormwiel genoemd) is een uitvinding van Archimedes waarmee vloeistoffen, slurries of poeders kunnen worden getransporteerd. De verplaatsing is het gevolg van de draaiende beweging van een spiraalvormige schroef in een buis. Het transport gebeurt meestal opwaarts, maar ook toepassingen voor horizontaal transport bestaan.
De schroef heeft een speciale vorm, zodat het water in een ronde omgang van de schroef niet kan teruglopen naar beneden. Deze vorm, in combinatie met de schuine stand van de schroef, zorgt ervoor dat het water in losse pakketjes omhoog wordt getransporteerd.
.
Op de tekening is een handbediende tonmolen te zien. Bij een tjasker (een primitieve poldermolen) is op de plek van de slinger een wiekenkruis aangebracht.
Grotere poldermolens en veel poldergemalen hebben als wateropvoerwerktuig een grotere aangepaste variant van de schroef van Archimedes, een zogenaamde vijzel.
De schroef van Archimedes was ook de inspiratie voor de scheepsschroef.
Categorieën: Molen | Pomp
