Rommelpot
Een rommelpot of foekepot is een oud volksmuziekinstrument dat gebruikt werd in de Nederlanden.
Het bestaat uit een aardewerken pot met een vlies erover gespannen. (Een rommelpot is dus een membranofoon.) Door het midden van het vlies wordt een stokje gestoken en vast bevestigd. Dit stokje is bestreken met hars. Het stokje wordt in de hand genomen en met een wrijvende beweging in trilling gebracht. In zekere zin is een rommelpot dus ook een strijkinstrument. De trilling wordt overgedragen op het vlies. De pot dient als klankkast en versterkt het geluid. Het resultaat is niet erg welluidend: een soort frroep geluid, dat als een astmatische hijg beschreven kan worden. Dit geluid wordt in Nederland gebruikt als ritmische begeleiding bij solozang. Het 'foek' in de naam 'foekepot' is waarschijnlijk ontstaan als onomatopee op basis van deze klank.
In sommige streken van Nederland (onder andere op het eiland IJsselmonde tot eind jaren 1950) was het gebruikelijk op Oudjaarsavond met de rommelpot van deur tot deur te gaan met een liedje zoals:
- Rommelpotterij frroep, rommelpotterij frroep
- geef me een centje en ik ga voorbij
- geef me een appel of een peer
- en je ziet me het jaar niet weer. frroep
of, in de Achterhoek:
- Foekepotterij, foekepotterij,
- geef mien un cent, dan goa ik weer veurbij.
- ik heb geen geld um brood te kopen,
- deurum mot ik met de poekepotte lopen.
- Foekepotterij, foekepotterij,
- geef mien un cent dan goa ik weer veurbij.
In het Overijsselse Twente wordt gefoekepot in het stadje Goor op Oudjaarsavond. Daarbij wordt een Nederlandse of Twentse variant van de Achterhoekse tekst gezongen. Het gebruik wordt gevolgd sinds onheugelijke tijden, mogelijk ook ter ere van het feest van de H. Sylvester wiens feestdag dan door de Roomse Kerk gevierd wordt.
In Salland werd de foekepot gebruikt op de dinsdag voor aswoensdag. Het liedje dat erbij werd gezongen is bijna gelijk aan de Achterhoekse tekst. Alleen werd er vaak niet gezongen voor een cent maar voor ei.
Bij het feest van Sint Maarten in november wordt de foekepot ook door kinderen gebruikt bij een deurenrondgang, met name in Noord-Holland.
In Brabant is de rommelpot ook de naam van een volksdans die met een rommelpot als begeleiding gedanst wordt.
In het vissersdorp Yerseke (Zeeland) wordt de foekepot ook wel Koenckelpot genoemd. Kinderen van het dorp gaan op oudjaarsdag van deur tot deur om snoep en/of geld op te halen. Er worden dan verschillende liederen gezongen. Na de middag maakt de Eerste Yerseksche Koenckelpot Fanfare een rondgang door het dorp met alle kinderen in hun kielzog. De Fanfare is voor zo ver bekend de enige in zijn soort die gebruik maakt van de Koenckelpot en Stampviool (Teufelsgeige, Dld) ter begeleiding van het nieuwjaarszingen.(zie ook www.koenckelpotfanfare.nl )
In Brazilië is de rommelpot, onder de naam cuíca, een met name in de samba veelgebruikt muziekinstrument. Ook in Hongarije wordt een foekpot gebruikt in citeraorkesten. In Italië is het instrument bekend onder de naam cupa-cupa.
