Predicaat Hofleverancier
Koning Lodewijk Napoleon, die van 1806 tot 1810 koning van Holland was, verleende als eerste de titel 'koopman des konings'. Later nam koning Willem I (1813-1840), dit over en bedacht de naam Hofleverancier. Bedrijven konden hiermee laten zien dat ze in de smaak vielen bij het koningshuis.
In 1834 waren er 93 hofleveranciers maar het aantal brevetten is nooit goed bijgehouden zodat niet duidelijk wie in Nederland hofleverancier zijn of waren. Koning Willem III liet daarom in 1850 een advertentie in de staatscourant zetten waarin "alle Fabrikanten, Winkeliers of andere Personen geregtigd tot het voeren van het Koninklijk Wapen , worden uitgenodigd, hunne bewijzen als zoodanig vòòr de 15den November aanstaande, met opgave hunner woonplaatsen , aan de Hof-Commissie op te zenden". De koning liet de oude brevetten vernietigen en gaf nieuwe brevetten aan die firma's die op de advertentie hadden gereageerd.
De glans ging ervan af toen het vorstelijke keurmerk na 1850 niet meer alleen voorbehouden was aan bedrijven die aan het Hof leverden. Soms werd het nagemaakt. Zo kon het gebeuren dat de bakker om de hoek een namaakwapen op zijn gevel zette, om meer klanten te trekken.
Dat werd mogelijk toen er naast de kostbare uithangborden van verguld en beschilderd houtsnijwerk na 1850 ook goedkopere gietijzeren borden op de markt kwamen.
Koningin Beatrix herzag het stelsel dan ook. Ze zorgde voor een strikt beleid en legde het onderscheid vast tussen de termen 'Koninklijk' en 'Hofleverancier'. Zij is nu de enige die deze titels kan toewijzen. Grote ondernemingen die in Nederland zijn gevestigd, zoals multinationals, kunnen het predikaat Koninklijk krijgen, mèt kroontje. De titel 'Hofleverancier' en het bijbehorende wapenschild is bestemd voor kleine en middelgrote bedrijven met een regionale uitstraling, die minstens honderd jaar bestaan en een onberispelijke reputatie hebben. Ze hoeven niet per se aan het Hof te leveren. Wanneer een firma in buitenlandse handen overgaat of een statutaire wijziging ondergaat en een N.V.of B.V. wordt vervalt het predikaat.
Hoe deze verlening, en ontneming (want ook dat komt voor), zich verhoudt met de ministeriële verantwoordelijkheid is onduidelijk. De koning kan immers geen onderscheidingen verlenen zonder ministerieel contraseign. Ook staat het ontnemen van het predikaat op gespannen voet met de regel dat tegen een beschikking steeds beroep mogelijk moet zijn.
Ondanks de strakkere regels zijn er nog her en der in Nederland bedrijven aan te wijzen die ten onrechte het oude bord van een hofleverancier of leverancier aan een lid van de koninklijke familie op hun gevel hebben hangen.
In het verleden hebben ook de koninginnen en de Prinsen en Prinsessen der Nederlanden de titel " leverancier aan Z.K.H. Prins .... der Nederlanden" verleend. Ook deze bedrijven voeren het wapen van degene die het predikaat verleende. Koningin Emma breveteerde 93 leveranciers. Prins Hendrik vermoedelijk elf en Prins Bernard machtigde vijftien bedrijven om zijn wapen te voeren. De zusters van Koningin Beatrix, Prins Claus en hun zonen breveteerden geen leveranciers.
In het museum " Buren en Oranje" in Buren is een grote verzameling historische wapenborden te bezichtigen.
Literatuur:
M.R. van der Krogt; "Hofleveranciers in Nederland" 1985
