Perfectum (Latijn)
Het perfectum is een werkwoordstijd van het Latijn, die het meest overeenkomt met de Nederlandse voltooid tegenwoordige tijd (VTT), hoewel het gebruik van beide tijden niet volledig gelijk is. Het perfectum van regelmatige werkwoorden wordt gevormd door -v aan de stam toe te voegen, gevolg door de uitgang.
Inhoud |
[bewerk] Vervoeging
| a-stam | e-stam | i-stam | mk-stam | esse (zijn) | posse (kunnen) | vertaling clamare | uitgang |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| clamav-i | timu-i | audiv-i | dix-i | fu-i | potu-i | ik heb geroepen / riep | i |
| clamav-isti | timu-isti | audiv-isti | dix-isti | fu-isti | potu-isti | jij hebt geroepen / riep | isti |
| clamav-it | timu-it | audiv-it | dix-it | fu-it | potu-it | hij - zij - het heeft geroepen / riep | it |
| clamav-imus | timu-imus | audiv-imus | dix-imus | fu-imus | potu-imus | wij hebben geroepen / riepen | imus |
| clamav-istis | timu-istis | audiv-istis | dix-istis | fu-istis | potu-istis | jullie hebben geroepen / riepen | istis |
| clamav-erunt | timu-erunt | audiv-erunt | dix-erunt | fu-erunt | potu-erunt | zij hebben geroepen / riepen | erunt |
| Nederlands | |||||||
| riep | vreesde | hoorde | zei | was | kon | ||
| heeft geroepen | heeft gevreesd | heeft gehoord | heeft gezegd | is geweest | heeft gekund | ||
| Infinitivus | |||||||
| clamav-isse | timu-isse | audiv-isse | dix-isse | fu-isse | potu-isse | geroepen te hebben | isse |
NB let op de uitgang -erunt : Deze lijkt erg veel op de uitgang van de 3e persoon meervoud van het Plusquam perfectum.
[bewerk] Vertaling
Het perfectum wordt in het Nederlands meestal vertaald met de voltooid tegenwoordige tijd (ik heb geroepen etc.). Vertaling met de onvoltooid verleden tijd is echter ook mogelijk, hoewel deze tijd meestal wordt gebruikt als equivalent van het imperfectum. De gekozen vertaling hangt af van de context.
[bewerk] Voorbeelden
- Ambulavi in viam - Ik heb op de weg gelopen
- Timuisti Troianum - Jij was bang voor de Trojaan
- Puella pulchra cantavit pulchre - Het mooie meisje zong mooi
[bewerk] Perfectumstammen
Het Latijnse werkwoord kent een aantal stamtijden, waarvan het perfectum er één is. Vaak wijken de perfectumstammen sterk af van de praesensstammen. Zo is sustulli (ik hief op) is het perfectum van tollere (opheffen). De perfectumvorm wordt doorgaans gegeven in de 1e persoon enkelvoud (uitgang -i).
[bewerk] Voorbeelden stamtijden
| stamtijden | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| perfectum | praesens infinitivus | betekenis | ||||||
| abstuli | auferre | wegnemen | ||||||
| pepuli | pellere | verdrijven | ||||||
| vici | vincere | overwinnen | ||||||
| succesi | succedere | opvolgen | ||||||
| misi | mittere | zenden | ||||||
NB: abstuli betekent niet "weggenomen te hebben", maar "ik nam weg"; de perfectumstam wordt altijd in de 1e persoon gegeven.
