Palmaer
Palmaer is een niet meer bestaande middeleeuwse nederzetting. Palmaer behoorde tot het landschap Reiderland en het bisdom Münster en ligt verzonken in de huidige Dollard. De exacte locatie van Palmaer is niet met zekerheid bekend, maar zal hebben gelegen tussen de Punt van Reide en Finsterwolde, in de buurt van de eveneens verdwenen plaatsen Zwaag en Tijsweer. Ten zuiden van de Punt van Reide nabij de Kerkeriet werden in de negentiende eeuw resten aangetroffen van een kerkgebouw. Deze resten worden in het algemeen toegeschreven aan Palmaer. In Palmaer stond een klooster van de Premonstratenzer orde, dat rond 1204 werd gesticht. Het klooster droeg de naam Porta Major. Een afbeelding van het klooster is bewaardgebleven op het zegel van het middeleeuwse landschap Reiderland, dat in een gemoderniseerde versie in het gemeentewapen van de voormalige gemeente Bellingwolde was opgenomen. Bij een visitatie in 1288 telde de nederzetting 190 personen.
Palmaer heeft een rol gespeeld bij de optekening van het Reiderlander landrecht. Volgens sommigen gebeurde dit in 1327 of 1375, mogelijk kan dit ook in 1427 gebeurd zijn. De optekening vond plaats onder toezicht van tien gekozenen: per decem electos in terra Reydensi in communi coetu Pallae. Vanwege de naam Pallae wordt de hardnekkige fout gemaakt door te stellen dat het kerspel Poel in een vijftiende eeuwse lijst van kerspelen van het bisdom Munster gelijk is aan Palmaer. Met Poel wordt echter Stapelmoor bedoeld. De Reiderlander hoofdeling Tidde Wyneda, die door sommigen verantwoordelijk wordt gehouden voor het ontstaan van de Dollard, had na de overstromingen een onderkomen gevonden in Palmaer doer groete armoet een provener geworden. In 1447 werd het klooster gesloten en de goederen verdeeld. Het kloostergebouw en de omringende gebieden vervielen aan het klooster in Wittewierum, evenals de kloosterboerderijen (voorwerken) in Claywerum en Finsterwolde. Het landgoed Bonenborch in het Oost-Friese Groothusum verviel aan het klooster in Dokkum. De kloosterlingen vertrokken naar dit klooster in Dokkum, de overige bewoners bleven en vielen voortaan onder de zorg van het klooster in Wittewierum.
In 1454 werd een beschermende dijk gelegd van Palmaer naar Finsterwolde met het doel het Oldambt te beschermen tegen het zeewater van de Dollard. In 1565 werd het (toen reeds lang verdwenen) gebied van Palmaer beschreven door enkele getuigen: moergront end darch. Het zal een laaggelegen moerasachtig gebied zijn geweest. De dijk van Palmaer naar Finsterwolde brak in het begin van de zestiende eeuw door en het water kon rond 1518/1520 niet meer gekeerd worden.
Uit het Duits-Rheiderlandse Sankt Georgiwold is nog bekend dat een heerweg (nu Middelweg) gelopen heeft vanuit Münster, via Sankt Georgiwold naar het klooster te Palmaer.
Zie ook: Kloosterkaart Noord-Groningen
| Bron(nen): |
|
