Organum
Een organum is een Middeleeuwse vorm van meerstemmige zang.
De eerste meerstemmige stukken die in de Middeleeuwen tot ontwikkeling kwamen noemt men organum. Er zijn vier soorten te onderscheiden:
- Parallel organum
- Zwevend organum
- Melismatisch organum
- Notre Dame organum
Inhoud |
[bewerk] Parallel organum
Dit is de oudste vorm van het organum. Hierbij zingt de eerste stem (vox principalis) de oorspronkelijke melodie, en zingt de onderstem (vox organalis) op een kwart of kwint lager parallel mee.
[bewerk] Zwevend organum
Hierbij werd aan het begin van een organum bijvoorbeeld eerst een prime, secunde en terts gezongen voordat men weer in parallelle kwarten of kwinten begon te zingen. Aan het einde van het organum gebeurde dan het omgekeerde. Ook werd er gebruikgemaakt van drie- en vierstemmigheid door de stemmen een octaaf hoger te verdubbelen. Hiervoor werden dan jongensstemmen gebruikt.
[bewerk] Melismatisch organum
Hierbij wordt de oorspronkelijke melodie nog steeds gezongen door de eerste stem, maar deze gaat in lange noten zingen. Deze stem heet nu geen vox principalis meer, maar tenor (vasthouden). De tweede stem zingt nu hoog, in versierde stijl en is melodisch en ritmisch vrijer dan de tenor. Deze stem heet nu duplum.
[bewerk] Notre Dame organum
Dit organum is vernoemd naar de school waar deze ontwikkeld is. Bij dit organum werden nog steeds de kwarten en kwinten gebruikt als basis. Maar nu werden er over de tenor nieuwe melodieën door meerdere stemmen gezongen. Soms worden korte stukjes herhaald in andere stemmen (dit is het begin van de canontechniek).
Zie ook: Middeleeuwse muziek
