Openbaarheid van Bestuur

Openbaarheid van bestuur is een algemeen rechtsbeginsel dat stelt dat de burger het recht heeft te weten hoe de overheid werkt. Dit beginsel is intussen ook in de wetgeving van meerdere landen uitgewerkt.

[bewerk] Nederland

De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) uit 1980 regelt de inzage van bepaalde documenten van de overheid. De wet garandeert de mogelijkheid voor burgers om documenten over een bestuurlijke aangelegenheid bij een bestuursorgaan (bijvoorbeeld een ministerie, provincie of gemeente) op te vragen. Regelmatig gebruiken journalisten deze wet om informatie op te vragen.

De wet begint als volgt:

Alzo wij in overweging genomen hebben, dat het, mede gelet op artikel 110 van de Grondwet, met het oog op een goede en democratische bestuursvoering wenselijk is gebleken de regelen met betrekking tot de openheid en openbaarheid van bestuur aan te passen en deze zoveel mogelijk in de wet op te nemen.

Persoonlijke beleidsopvattingen, privacygevoelige informatie zoals strafbladen en stukken die concurrentiegevoelige informatie van bedrijven bevatten, zijn uitgesloten van de mogelijkheid om ze met een beroep op de wet WOB in te zien. Maar ook hierop zijn uitzonderingen mogelijk gemaakt door de rechter en het Verdrag van Arhus.

Op persoonsgegevens en privacygevoelige gegevens van natuurlijke personen (ergo, geen bedrijven) geldt de Wet bescherming persoonsgegevens.

[bewerk] België

In België is de openbaarheid van bestuur in 1993 vastgelegd in de Grondwet, artikel 32:

Ieder heeft het recht elk bestuursdocument te raadplegen en er een afschrift van te krijgen, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden bepaald door de wet, het decreet of de regel bedoeld in artikel 134.

Zowel de Belgische federale wetgever als het Vlaams Parlement en de andere wetgevende instanties hebben vervolgens, ieder voor zich, een regeling uitgewerkt. Zie onder andere:

Federale wet van 11 april 1994 betreffende de openbaarheid van bestuur
Federale wet van 12 november 1997 betreffende de openbaarheid van bestuur in de provincies en gemeenten
Vlaams decreet van 26 maart 2004 betreffende de openbaarheid van bestuur
Brusselse ordonnantie van 30 maart 1995 betreffende de openbaarheid van bestuur

Het Waals Gewest, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap vaardigden soortgelijke decreten uit. In het Frans spreekt men van transparence administrative.

In al deze regelgevingen wordt een onderscheid gemaakt tussen actieve en passieve openbaarheid. Actieve openbaarheid houdt in dat de overheden op een systematische manier de burgers informeren over het gevoerde beleid. Passieve openbaarheid houdt in dat de burgers mogen verzoeken bepaalde bestuursdocumenten te zien.