Nationale Wetenschapsquiz
De Nationale Wetenschapsquiz is een evenement en televisieprogramma dat tegen het eind van het jaar wordt georganiseerd in Nederland, waarin vragen op wetenschappelijk terrein moeten worden beantwoord. De vragen van de quiz komen in de krant en bij de grande finale bij de kerst worden de antwoorden toegelicht en de winnaars bekend gemaakt.
Inhoud |
[bewerk] Structuur
De quiz, die jaarlijks wordt georganiseerd sinds 1994, bestaat uit twintig meerkeuzevragen met drie mogelijke antwoorden per vraag. De vragen zijn voor iedereen te begrijpen maar hebben vaak een niet-triviaal antwoord, op basis van een verrassend wetenschappelijk onderzoek of principe. Veel vragen kunnen thuis proefondervindelijk onderzocht worden.
Na publicatie op Internet, landelijke en regionale dagbladen en TV-gidsen kunnen vanuit het land oplossingen van de grande finale ingezonden worden. Onder de beste inzenders worden reizen ('ontdekkingsreizen') verloot naar plaatsen of gebieden met opvallende namen. Ook de beste schoolklas wint een reis. In 2006 konden reizen gewonnen worden naar Schapebout, Schellebelle (België), en Slettestrand (bij de Jammerbocht in Noord Jutland).
De quiz en de meeste vragen van de grande finale komen uit het brein van Hein Meijers. Bij de juniorquiz worden de vragen ingezonden door kinderen. Hein Meijers organiseert de quiz als directeur communicatie / wetenschapsredacteur bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), samen met de VPRO. Het televisieteam van VPRO staat onder leiding van Rob van Hattum, wetenschapsredacteur, televisiemaker en chef wetenschap van VPRO. Rob bedenkt de meeste proefjes op tv. Wetenschapsredacteuren van beide organisaties vormen de gezamenlijke quizredactie.
[bewerk] Uitzending
Sinds 2006 kent de quiz voorrondes, waarbij lezers van kranten meedingen naar een plaats in de finale, die zoals altijd tegen de hoogleraren gaat. De acht participerende teams van 2006 werden geselecteerd door de redacties van : NRC Handelsblad, De Volkskrant, De Telegraaf, Trouw, het Eindhovens Dagblad, Het Dagblad van het Noorden, De Leeuwarder Courant en de Daklozen Krant. Dat waren steeds televisieprogramma's van een half uur, verzorgd door VPRO.
Ook in 2006 werden de antwoorden in de grande finale op televisie gegeven. Daarbij werden zoals gebruikelijk ook de beste inzendingen van de lezers van de circa 40 kranten en websites, die de vragen van de quiz plegen te plaatsen, bekend gemaakt.
Tot en met 2002 werd de quiz door de entertainer / kunstenaar Wim T. Schippers gepresenteerd. De uitzending was een mix tussen humor en wetenschap, waarbij het orkestje van Clous van Mechelen en het bijbehorende dameskoor voor een absurdistische toon zorgden.
In 2004 werd de quiz op vergelijkbare wijze gepresenteerd door Karin van Holst Pellekaan en Lenette van Dongen. In 2005 werd de quiz gepresenteerd door hoogleraar economie en oud-staatssecretaris Rick van der Ploeg. Hij werd geassisteerd door Froukje Jansen. De teams van wetenschappers werden bijgestaan door studenten, die de proeven uitvoerden. In 2006 nam journalist Leon Verdonschot de presentatie voor zijn rekening. Hij werd geassisteerd door popmuzikant Denvis.
[bewerk] Controverse in 2003
In 2003 werden per abuis de vragen gepubliceerd in de VPRO-gids voordat de uitzending was opgenomen. Wim T. Schippers weigerde daarop de quiz in zijn oorspronkelijke vorm te presenteren. Hoewel de kandidaten beloofd hadden de vragen niet in te kijken, zou er volgens Schippers een 'sfeer van gesjoemel' blijven hangen. Hij eiste dat er nieuwe vragen zouden worden bedacht, maar de NWO en de VPRO weigerden daar op in te gaan, mede omdat zoiets maanden zou vergen. De uitzending opgenomen werd in dat jaar gepresenteerd door Karen van Holst Pellekaan, nadat het script in een koortsachtige nacht pal voor de opname was herschreven.
[bewerk] Varianten
Vanaf 1998 wordt er naast de ´gewone´quiz een speciale jeugdvariant georganiseerd: Nationale Wetenschapsquiz Junior bestemd voor basisschoolleerlingen. Wim T. Schippers bleef dit programma presenteren tot en met 2004. In 2005 verzorgen Plien en Bianca de presentatie. De tv uitzending daarvan is sinds sinds 2006 in handen van Rob van Hattum.Eindredcateuren waren en zijn naast Rob: Loes Wormmeester en Hansje Quartel
In 2004 en 2005 werd er een Nationale Wetenschapsquiz Student georganiseerd, waarin studententeams van drie personen in een afzonderlijk evenement, zonder camera's, strijden tegen elkaar. De beste teams konden in 2004 meedoen met een speciale studentenronde die tegelijk met de opnames van de uitzending werd gehouden. In 2005 assisteerden vier teams in de uitzending zelf.
