Nationaal park
De term nationaal park wordt op twee manieren gebruikt; de meest recente betekenis is een gebied conform de regels van de IUCN. De tweede is een historische term, die al langer gebruikt wordt voor beschermde natuurgebieden.
Inhoud |
[bewerk] Het oude "Nationaal Park"
Een nationaal park is een beschermd natuurgebied. De mate waarin deze bescherming van toepassing is verschilt per land. Een nationaal park betreft een grote oppervlakte aaneengesloten natuurgebied. Recreatie, natuureducatie en natuurbescherming hoofddoelstellingen.
De gedachte van een nationaal park wordt in de Verenigde Staten van Amerika geboren. In 1865 maakt Olmstedt een plan om van Yosemite een nationaal park te maken. Olmstedt zelf is parkontwerper en denkt een dergelijk nationaal park uit geïnspireerd door de openbare stadsparken, die toen volgens de Engels landschapstijl werden ingericht. Deze parken zijn geïnspireerd op de natuur. Een verschil van de nationale parken met de landschapsparken is dat in een nationaal park het menselijk ingrijpen zeer beperkt blijft. Ze zijn volgens de Amerikaanse democratische traditie voor iedereen toegankelijk. Zijn idee is een reactie op de maatschappelijke kritiek op economische en geografische ontwikkelingen waardoor het landschap ingrijpend verandert. Het eerste nationale park werd gesticht in hetzelfde land: Yellowstone National Park in 1872. Tegenwoordig kent de Verenigde Staten 57 nationale parken, die worden beheerd door de National Park Service.
[bewerk] Oude nationale parken in Nederland
In 1930 stelde Natuurmonumenten het eerste nationaal park in Nederland in: Het Nationaal Park Veluwezoom. In 1934 werd door andere particulieren het tweede nationaal park in Nederland ingesteld: Het Nationale Park De Hoge Veluwe.
In 1950 werd door de rijksoverheid, de provincie Noord-Holland en de gemeenten Amsterdam en Haarlem overgegaan tot het oprichten van de stichting van het Nationale Park De Kennemerduinen. Deze verwierf een groot duingebied ten westen van Bloemendaal.
[bewerk] Het nieuwe "Nationaal Park"
In 1969 werden er binnen de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN afspraken gemaakt over aard en status van een nationaal park.
[bewerk] Nieuwe nationale parken in Nederland
In 1980 besloot de rijksoverheid ook over te gaan tot het stichten van een stelsel van nationale parken waarbij de regels van het IUCN zo goed en zo kwaad mogelijk werden gevolgd. Dit leidde tot de oprichting van de onafhankelijke Voorlopige Commissie Nationale Parken (VCNP).
Om op de lijst voor op te richten nationale parken te kunnen komen moest een gebied aan de volgende definitie voldoen:
- Een nationaal park is een aaneengesloten natuurgebied van tenminste 1000 hectare, bestaande uit natuurterreinen, wateren en/of bossen, met een bijzonder landschappelijke gesteldheid en planten- en dierleven, waar tevens goede mogelijkheden zijn voor recreatief medegebruik.
De nationale parken moeten samen een representatief beeld vormen van de Nederlandse natuur; alle grote ecosystemen moeten zijn vertegenwoordigd. Inmiddels zijn er twintig nationale parken in Nederland, zie voor een overzicht Lijst van nationale parken in Nederland. De Nationale Parken richten zich op:
- natuurbescherming en ontwikkeling van natuur en landschap;
- natuurgerichte recreatie;
- natuureducatie en voorlichting;
- onderzoek
De Stichting Samenwerkingsverband Nationale Parken (SNP) is een samenwerkingsverband tussen de twintig Nationale Parken, de overheid, grondeigenaren, terreinbeheerders en natuurorganisaties. De belangrijkste partners zijn de Nederlandse Nationale Parken, het Ministerie van LNV, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De Provinciale landschappen, de Federatie Particulier Grondbezit en het IVN. De Stichting SNP wil van de Nationale Parken exclusieve en aantrekkelijke natuurgebieden maken. Het grondgebied van de parken is in handen van terreinbeheerders als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Provinciale landschappen en particuliere grondbezitters. Het IVN coördineert de voorlichting, educatie en vele recreatieve activiteiten.
[bewerk] Nationale parken in Vlaanderen
In Vlaanderen heeft men de Nederlandse definitie en werkwijze voor nationale parken overgenomen. Het eerste nationaal park in Vlaanderen was het grensoverschrijdende Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide. In 2003 is in de provincie Limburg het Nationaal Park Hoge Kempen in oprichting opgezet. Dit omvat een gebied van 5750 hectare in de gemeenten As, Dilsen-Stokkem, Genk, Lanaken, Maasmechelen en Zutendaal. Vanwege de vele verstorende elementen in het gebied, waaronder zandwinning en een industrieterrein, zal het nog een groot aantal jaren duren voor het park volledig opengesteld kan worden.
[bewerk] Vergelijk
- Lijst van Nederlandse natuurgebieden
- Lijst van parken en reservaten
- Lijst van nationale parken in Nederland
- Lijst van nationale parken in de Verenigde Staten
