Nationaal Park De Groote Peel
De Groote Peel is een grotendeels afgegraven, door Staatsbosbeheer bestierd hoogveengebied (streek) op de grens van Limburg en Noord-Brabant. De Groote Peel is een restant van de Peel, een gebied dat ooit een zeer ondoordringbaar moet zijn geweest. Het is door Antoon Coolen in De Peelwerkers beschreven als:
- ...een mengeling van grootse, trage, romantische, vegatieve wording, van eenzaamheid, verlatenheid, barheid, barsheid, grauwheid en kommervol hard werken.
In Ospeldijk ligt een museum; Mijl op Zeven, wat het leven in de Peel weergeeft.
De Groote Peel heeft een oppervlakte van ongeveer 1340 hectare en wordt voor wandelaars ontsloten door drie routes waaronder twee zogeheten knuppelpaden. Maar die tonen slechts een klein deel van deze wijde, eindeloze leegte. De Groote Peel wordt beschouwd als één van de vogelrijkste gebieden van West Europa en in oktober/november wil het zelfs wel eens gebeuren dat op doorreis zijnde kraanvogels hier even neerstrijken om op adem te komen. Geoorde futen zijn in Nederland eveneens een zeldzame verschijning, maar vanuit de vogelkijkhut aan de Meermansblaak laten ze zich hier, plassend en badderend in zilveren waaiers van water, regelmatig waarnemen.
Langs de ongeveer drie kilometer lange rode route staat een uitzichttoren van waaraf bezoekers een verpletterende indruk krijgen van deze tot aan de horizon doorrollende woestenij. Wie zijn dwaaltocht niet wil laten dicteren door piketpaaltjes en liever zelf zijn weg zoekt, moet in dit moeras goed opletten. Bron: Brabants Dagblad
Inhoud |
[bewerk] Historie van de Peel
Het nationaal park De Groote Peel is één van de laatste, grotendeels ontgonnen hoogveengebieden die niet in cultuur zijn gebracht. Dit hoogveenrestant ligt aan weerszijden van de grens Noord-Brabant met Limburg. De Groote Peel biedt een landschap van afwisselend ontoegankelijk veenmoeras, plassen, open heideterreinen, vlakten met pijpenstrootje en zandruggen. Het huidige moeraslandschap van de Groote Peel is ontstaan door het afgraven van veen voor turfwinning. Door dit afgraven zijn op sommige plaatsen grote waterplassen ontstaan, zoals de plas Aan het Elfde. Rond het natuurgebied zijn halverwege de 20e eeuw bomensingels geplant. Het vochtige karakter en de rust maken het gebied aantrekkelijk voor vogels. Het is één van de vogelrijkste gebieden in West-Europa. Het gebied kent een bijzondere plantengroei van vaak zeldzame soorten. Het moerassig gebied is toegankelijk gemaakt door de aanleg van 'knuppelbruggen'.
[bewerk] Ontwikkeling landschap
Miljoenen jaren geleden hebben krachten in de aardbodem ervoor gezorgd dat er breuken ontstonden in het aardoppervlak van de huidige Peel. Een van de voornaamste is de Peelrandbreuk. Deze loopt van Roermond over Meijel, Neerkant, Liessel, Deurne, Rips en Mill naar Oss. Door bodembewegingen schuiven delen van de aardkorst langs deze breuken omhoog (horsten) en andere delen zakken omlaag (slenken). Daarbij treden dan aardbevingen op zoals de aardbeving van 1992 die nog vers in het geheugen ligt. Op deze wijze zijn in Oost-Brabant en Limburg de Peelhorst (hoog) en de Centrale Slenk (laag) ontstaan.
Op de Peelhorst liggen ondoordringbare leemlagen vrij dicht aan de oppervlakte waardoor het regenwater moeilijk kon wegzakken. Het regenwater stroomde naar lager gelegen delen er er ontstonden beekjes en beekdalen. Dit gebeurde voor de ijstijden. Tijdens de ijstijden was het koud en droog en omdat er geen begroeiing was had de wind vrij spel. Zandstormen waren het gevolg, de beekjes en beekdalen waaiden dicht en er ontstonden plassen, die als gevolg van het droge klimaat aanvankelijk droogstonden.
Omstreeks 10.000 jaar geleden komt er een eind aan de ijstijden. Het klimaat werd warmer en vochtiger en de plassen kwamen vol water te staan: de eerste peelvennen kondigden zich aan. Maar het zou nog een kleine 6000 jaar duren voordat er een dik aaneengesloten pakket hoogveen gevormd was. De meeste Peelvenen lagen dan ook op de Peelhorst, aan de oostzijde van de breuk. Eén van de weinige veengebieden ten westen van de breuk was de Groote Peel.
[bewerk] Het ontstaan van hoogveen
Het water en de bodem van de plassen bevatten veel voedingsstoffen en door het warmere klimaat konden in het water waterplanten gaan groeien: riet, zegge en grote lisdodde. De waterplanten stierven af en vormden de eerste veenlagen op de bodem van de plassen: het laagveen. Als het laagveen het wateroppervlakte heeft bereikt en de plas dus is verland verschijnt al gauw een broekbos in eerste instantie bestaande uit wilgen en elzen en later ook uit berken. Ook dit broekbos was veenvormend. De veenlaag werd dikker en dikker en begon boven het water uit te stijgen: een eerste aanzet tot de ontwikkeling van hoogveen. Planten en bomen kregen het steeds moeilijker om door al dat veen heen aan voedsel uit het water te komen, bovendien was de voedselvoorraad door de jaren heen al aardig opgebruikt.
Op dat moment kon veenmos gaan groeien. Een plantje dat alleen leeft van regenwater en zelf zoveel vocht kan vasthouden dat het in staat is boven de grondwaterspiegel uit te groeien . Veenmos sterft aan de onderkant af maar groeit bovenaan steeds door. De kletsnatte bovenkant sluit de afgestorven delen af van de lucht zodat er veen gevormd werd, laag op laag op laag. Het veenmos heeft duizenden jaren nodig gehad om tot een dik pakket hoogveen te komen. Het woekerde overal overheen, zelfs over de bomen waarvan de restanten nog steeds te zien zijn in De Groote Peel: de peelpuisten of het kienhout.
Tussen het veenmos konden zich echte hoogveenplanten ontwikkelen zoals de Zonnedauw, Witte snavelbies, Eenarig Wollegras, Lavendel- Dop- en Struikheide en Veenbes.
Toen men ontdekte dat het gedroogd hoogveen goed als brandstof bruikbaar was, heeft men eeuwenlang turf gestoken aan de rand van het moerassig gebied. Met grootschalige ontginning is men eind 19e eeuw begonnen.
[bewerk] Externe link
- Nationaalpark De Groote Peel (tevens bron van dit artikel)
