N.V. Gronings-Drentsche Spoorwegmaatschappij Stadskanaal-Ter Apel-Rijksgrens
De N.V. Gronings-Drentsche Spoorwegmaatschappij Stadskanaal-Ter Apel-Rijksgrens (S.T.A.R.) is een historische spoorwegmaatschappij die in de jaren twintig van de twintigste eeuw een spoorlijn van Stadskanaal naar Ter Apel heeft aangelegd. De exploitatie werd verricht door de Staatsspoorwegen. In de jaren dertig werd het personenvervoer alweer gestaakt en in de jaren tachtig kwam ook een einde aan het goederenvervoer. Een gedeelte van lijn is thans in gebruik als museumspoorlijn.
[bewerk] Geschiedenis
In 1904 werd een vergadering belegd door de 'Landbouwvereniging' met als onderwerp aanleg van een spoorweg van Stadskanaal naar Ter Apel. Al snel werd een commissie in het leven geroepen met de naam Stadskanaal-Ter Apel-Rijksgrens. Bedoeling was dat de S.T.A.R. aansluiting zou krijgen met het Duitse spoorwegennet. Plannen voor een nieuw aan te leggen vollspurige Eisenbahn via Rütenbrock, Wesuwe en Gross-Füllen lagen al klaar. In november van 1910 kreeg de "Kreis Meppen" toestemming van de Pruisische regering om te beginnen met de eerste voorbereidingen. Vanwege de Eerste Wereldoorlog werd de concessieaanvraag op de lange baan geschoven. In Nederland ging men er vanuit dat deze wel gehonoreerd zou worden en dus werd in het jaar (1914) een N.V. opgericht met dezelfde naam als de commissie.
In 1915 liet de S.T.A.R. land onteigenen en kocht ze percelen voor de aanleg van de spoordijk. Pas vijf jaar later werd begonnen met de aanleg van het spoor. De verbinding met Duitsland kwam nooit van de grond aangezien de economische situatie in Duitsland achteruit was gegaan. Toen de lijn in 1924 in dienst werd genomen reed de trein wel door tot de rijksgrens, maar kon daar niet kopmaken en werd teruggeduwd naar Ter Apel. In 1926 is het reizigersvervoer op dit gedeelte al weer opgeheven. Het is daarmee de kortst in gebruik zijnde spoorlijn van Nederland uit de geschiedenis. In 1934 stopte de S.T.A.R. met het goederenvervoer en een jaar later werd de hele lijn gestaakt. Op 11 augustus 1941 werd het personenvervoer op de lijn weer hervat door schaarste aan brandstoffen, maar niet voor lang. Tijdens de oorlog werd het spoor aanzienlijk beschadigd door geallieerde luchtaanvallen en vanwege de schaarste aan kolen.
Na de oorlog kwam het goederenvervoer weer op gang. De S.T.A.R. raakte echter in de schulden en in 1959 werd ze overgenomen door de Nederlandse Spoorwegen. Op 28 mei 1972 werd de lijn Musselkanaal-Ter Apel gesloten en begin jaren tachtig reed de laatste goederentrein tussen Musselkanaal en Stadskanaal.
[bewerk] Tegenwoordig
De lijn tussen Stadskanaal en Musselkanaal ligt er nog steeds. Vanaf Musselkanaal naar Ter Apel herinnert slechts een spoordijk of de overblijfselen van een spoorbrug ons aan het verleden van de S.T.A.R. Het enige stationsgebouw dat nog bestaat is dat van Zandberg. De overige stationsgebouwen zijn allen helaas in de jaren 80 afgebroken. In Ter Apel staan verder nog een brugwachterswoning (net als bij de Tweede Exloërmond) en een bijgebouw van het station.
In 1992 werd de Stichting Stadskanaal Rail (ook weer afgekort tot S.T.A.R.) opgericht met als doel het behoud van de spoorlijn wegens de historische waarde. Sinds 1994 rijden er weer historische stoomtreinen.
