Muziektherapie

Muziektherapie is een vorm van kunstzinnige therapie en creatieve therapie, die berust op dezelfde uitgangspunten als bijvoorbeeld dramatherapie, beeldende therapie, danstherapie en tuintherapie. De muziek wordt ingezet als middel tot het bewerkstelligen van veranderings-, ontwikkelings- en/of acceptatieprocessen bij patiënten of cliënten. De doelgroep bestaat uit mensen met psychische klachten of psychiatrische stoornissen, lichamelijke handicaps of cognitieve beperkingen.

In de muziektherapie wordt vaak een vorm van psychotherapie gebruikt als behandelmethode. De behandeling wordt aangeboden aan mensen die hulp nodig hebben bij psychische moeilijkheden, conflicten of stoornissen. Veel muziektherapeuten maken daarbij gebruik van begrippenkaders uit de psychoanalyse. In de psychiatrie wordt muziektherapie ook ingezet als vorm van gedragstherapie. Muziektherapie wordt ook vaak ingezet in de behandeling van verstandelijk gehandicapten. Doordat taal bij de muziektherapeutische behandeling amper een rol hoeft te spelen, is deze behandelvorm uitermate geschikt voor deze doelgroep. Het gaat daarbij niet om de behandeling van de verstandelijke handicap zelf, maar van psychische moeilijkheden die naast de verstandelijke handicap voorkomen.

Muziektherapie heeft een lange geschiedenis. Het is mogelijk om in de bijbel een toepassing te vinden: (I Samuel 16, 23: "En steeds wanneer de geest van God Saul overmande, nam David zijn lier en tokkelde op de snaren. Dat luchtte Saul op en het deed hem goed: de kwade geest liet hem dan voor even met rust.").

[bewerk] Opleiding

In Nederland bestaan vijf opleidingen voor muziektherapie. Dit zijn HBO-opleidingen aan de Hogeschool Utrecht, de Christelijke Hogeschool Noord-Nederland in Leeuwarden, de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, de Hogeschool Zuyd in Sittard en de Saxion Hogeschool in Enschede. In Utrecht, Nijmegen en Sittard maakt de opleiding deel uit van de creatieve therapie. De andere vormen van creatieve therapie worden aan die opleidingen ook onderwezen. Bij de Saxion Hogeschool is de opleiding opgenomen in het conservatorium (in samenwerking met de opleiding verpleegkunde), en daar wordt uitsluitend de muziektherapie en geen andere vormen van creatieve therapie onderwezen. Verder bestaan er in Nederland ook opleidingen buiten het reguliere onderwijs, bijvoorbeeld op antroposofische grondslag. De Nederlandse opleidingen tot muziektherapeut ontstonden in de jaren zestig. Tot die tijd waren muziektherapeuten vaak professionele musici die zelf zorgden voor hun eigen bijscholing tot muziektherapeut.

In Vlaanderen bestaat sinds 1993 aan het Lemmensinstituut een opleiding tot Master in de Muziektherapie. Daarvoor was muziektherapie in België minder prominent aanwezig in de hulpverlening, en eerder gebaseerd op individuele interesse van de therapeut. Door de professionalisering van de opleiding op hoog niveau (een samenwerkingsverband tussen hogere muziekopleiding en universitaire psychotherapie-opleiding), groeide deze vorm van therapie in België uit tot een therapievorm die in de hulpverlening alom aanwezig is.