Muiden Chemie
Muiden Chemie of Muiden Chemie International (MCI) is een kruitfabriek gevestigd in Muiden. De fabriek is voornamelijk bekend vanwege de regelmatige ontploffingen - het is ook de site van de grootste ontploffing die zich in Nederland (buiten oorlogstijd) heeft voorgedaan.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] De Krijgsman
In 1702 besluit het Amsterdamse stadsbestuur dat de kruitproductie uit de stad verplaatst moet worden. Daartoe wordt aan de Zuiderzee, nabij Muiden, op 21 februari 1702 door de Vroedschap van Muiden aan Reinier van Cuyk uit Amsterdam toestemming gegeven een kruitmolen op te richten. Op dat moment zijn er vele fabriekjes die kruit maken voor de Hollandse zeemacht.
Op 15 juli 1831 koopt Abraham Bredius de kruitfabriek. Deze zal jarenlang in handen van dit Amsterdams koopmansgeslacht blijven.
In 1848 besluiten "De Gezamenlijke Buskruidmakers van Noord-Holland en Utrecht" alle werkzaamheden voort te zetten op de "Krijgsman" te Muiden,
In 1869 wordt de fabriek in zijn geheel herbouwd met een stoommachine van 38 pk als krachtbron.
Op 19 januari 1883 komen 13 werknemers om het leven bij een ontploffing. Op 4 september 1885 wordt de herbouw bij Koninklijk Besluit goedgekeurd, ondanks protesten uit Muiden.
Ook in 1883 explodeert de vestiging van de kruifabriek "De Molen" in Ouderkerk en wordt met de grond gelijk gemaakt. Deze fabriek, met hooguit 50 werknemers, fabriceert al sinds 1742 schietkatoen, de grondstof van de meeste explosieven.
1886 Bij een ontploffing vallen 2 doden. Een deel van de fabriek wordt verwoest.
Na de enorme winsten na de Eerste Wereldoorlog wordt op 1 januari 1919 het bedrijf "De Gezamenlijke buskruitmakers van Noord-Holland, Utrecht en Zeeland." geliquideerd.
[bewerk] N.V. Nederlandse Springsoffenfabriek
Op 20 juni 1922 wordt een nieuwe N.V. Nederlandse Springstoffenfabriek opgricht door 'de Buskruitmakers' en de Staat der Nederlanden.
In 1924 en 1925 zijn verscheidene ontploffingen met grote schade en een dode.
In de jaren '30 van de twintigste eeuw zorgt een crisis voor enorme werkloosheid. De fabriek doet het echter uitstekend, vanwege de enorme vraag naar kruit door de oorlogsvoorbereidingen van de verschillende mogendheden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de productie stilgelegd uit angst voor sabotage, maar daarna direct weer opgestart om de tekorten van defensie aan te vullen.
Op 17 januari 1947 is men druk bezig met het ontmantelen van granaten uit de tweede wereldoorlog. Ongetrainde militairen laten twee karretjes met op scherp staande granaten tegen elkaar botsen, waardoor een van de soldaten een granaat laat vallen. Er vallen 17 doden waaronder 3 Muidenaren.
In 1948 valt er een dode bij een ontploffing van een granaat. Een jaar later valt nog een dode bij de ontploffing van een kruitmolen
Op 13 juni 1963 gaat de kruitopslagplaats "De Eendekooi" waar 30.000 kilo explosieven opgeslagen liggen de lucht in. Dankzij de windrichting en de afgelegen locatie zijn er geen slachtoffers en weinig schade.
Op 2 juni 1966 ontploft de trotylfabriek. Er vallen vele lichtgewonden en de schade in Muiden is enorm: In de wijk Zuidwest (in de volksmond "De Klapwijk" geheten zijn bijna alle ruiten gesprongen en vele daken doorgezakt. Er ontstaat groot verzet tegen de kruitfabriek, geleid door wijkvertegenwoordiger en later gemeenteraadslid Frans Tielrooij. Er wordt gepleit voor verplaatsing naar de Flevopolder. Het bedrijf verweert zich omdat het er eerder was dan de bebouwing.
[bewerk] Muiden Chemie
1 juni 1972: Fusie met het West-Duitse Dynamit Nobel AG in Troisdorf. Het bedrijf wordt hernoemd tot "Muiden Chemie".
Bij twee explosies in 1983, een op 8 december, komen 3 Marokkanen (volgens de VPRO) of Surinamers (volgens de Sluiz), en een Muidenaar om het leven. In de productie werkten alleen Marokkanen en Surinamers. Veel gastarbeiders duven niet meer aan de slag ondanks de dreiging met ontslag. Overlevende collega's verklaren dat de centrifuges af en toe problemen geven en er soms stukken metaal in het schietkatoen zitten. Mensen worden gedwongen om te werken in gevaarlijke situatie. De klachten worden door de directie en de arbeidsinspectie weggewuifd en afgeschoven op de onervarenheid van de gastarbeiders.
Op 25 november 1986 wordt bekend dat Muiden Chemie mogelijk illegaal kruit levert aan Iran. Het bedrijf krijgt eerst een exportverbod en later wordt het stilgelegd. Eer volgt ontslag voor de meeste werknemers. Het bedrijf wordt op 10 december 1990 failliet verklaard.
Op 24 augustus 1991 wordt het bedrijf overgenomen door het Britse Royal Ordnance en hernoemd tot Muiden Chemie International.
Op 20 augustus 2001 brandt er een loods met verpakkingsmaterialen uit. Na onderzoek blijkt echter dat het gaat om drums met met nitroglycerinerestanten vervuild verpakkingsmateriaal. Zelfontbranding wordt vermoed, maar niet bewezen. [1]
[bewerk] Bedrijfscultuur
Uit een documentaire van de VPRO komt naar voren dat de veiligheidsvoorschriften in het bedrijf in het midden van de 20e eeuw slecht worden nageleefd. Zo wordt de fabriek werd alleen grondig schoongemaakt als er bezoek kwam. Ook werd er door werknemers stiekem gerookt. Voor de werknemers gold een zwijgplicht over de omstandigheden. De werknemers kregen driemaandelijks opslag waarbij de werknemer met de hoogste productie het meeste opslag kreeg. Werknemers gingen elkaar overtroeven in productie, waardoor de veiligheid in gedrang kwam. Ook moesten de werknemers zelf onbetaald puinruimen na explosies om zo snel mogelijk weer aan de slag te kunnen, en zichzelf tegen ongevallen verzekeren.
Een spreuk onder de kruitwerkers is dan ook wie hier onvoorzichtig werkt, verhuist zijn dood, eer hij het merkt.
Dankzij de vele explosies kreeg de wijk nabij de fabriek de bijnaam klapwijk. Toen bij de explosie in 1972 bijna alle ruiten in deze wijk braken en een deel van de daken ontzet raakte, pleitte Frans Tielrooij, later raadslid, voor verplaatsing van fabriek naar Flevopolder. De fabriek verweerde zich echter door te stellen dat Muiden uitgebreid was in de richting van de fabriek, niet andersom. De Regering besluit dat het bedrijf moet blijven, ondanks protest gemeente en bewoners.
In jaren '60 kwamen er gastarbeiders die bereid waren het vuile werk te doen, en in de productie werkten alleen nog maar Marrokanen en Surinamers. Bij twee explosies in 1983 kwamen 3 Marrokkanen om het leven, veel gastarbeiders durven niet meer aan het werk ondanks de dreiging van ontslag. Overlevende collega's verklaren dat de centrifuges af en toe problemen geven en er soms stukken metaal in het schietkatoen zitten. Mensen worden gedwongen om te werken. De klachten worden echter door de directie en de arbeidsinspectie weggewuifd.
In de Kollummerwaard werd een afdeling van de fabriek gebouwd, deze heeft echter weinig of geen productie gekend omdat het bedrijf toen failliet ging. [2]
| Bron(nen): |
|
