Modulatie (muziek)
In de muziektheorie wordt onder modulatie de verandering van toonsoort verstaan.
Dit betekent, dat modulatie alleen mogelijk is in tonale muziek. De modulatie kan plotseling of geleidelijk geschieden, maar verloopt doorgaans middels een cadens. Bij de plotselinge modulatie is er sprake van het plotseling optreden van akkoorden uit een andere toonsoort, in de vorm van een cadens. Bij de geleidelijke modulatie wordt via een of meer gemeenschappelijke akkoord(en) de overgang naar de andere toonsoort eerst gemaskeerd, en pas bij de dominant hoorbaar. Het gemeenschappelijke akkoord heet spilakkoord.
In de tweede helft van de 19e eeuw ontstond een muziek, die continu moduleerde en zelden lang in een toonsoort verbleef. De latere opera's van Wagner en met name het werk van Skrjabin en Reger zijn goede voorbeelden van wat zwevende tonaliteit wordt genoemd; een muziek met weinig tonica's, en vooral veel (gealtereerde) subdominanten en dominanten.
