Logigram
Een logigram, of logiquiz, is een soort puzzel, waarin men een aantal "attributen" moet toewijzen aan een aantal "actoren", door de informatie uit de gegeven aanwijzingen logisch te combineren. Het is een populair type puzzels waarvoor uitgevers zoals Denksport, speciale tijdschriften maken. Als hulpmiddel wordt daarbij een rooster afgedrukt met alle mogelijke combinaties; de speler kan daarin de juiste combinaties aanduiden, bijvoorbeeld met een "+", en de onmogelijke combinaties met een "-".
[bewerk] Eenvoudig voorbeeld
Dit eenvoudige logigram gaat over drie fictieve Wikipedianen, Weetnix, Doetnix en Kannix, die elk werken aan een ander artikel voor Wikipedia: een is bezig met "Shoarma", een andere met "Lease" en de derde schrijft iets over "Henk Elsink". De drie wonen ook in verschillende landen: er is een Belg, een Nederlander en een Duitser. Kannix woont niet in de Benelux. Noch de Nederlander, noch Doetnix is bezig met "Henk Elsink". De Belg weet niets van shoarma en houdt zich met een ander artikel bezig. De vraag is: Wie woont waar en wie doet wat?
| Logigram | Lemma | Land | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Shoarma | Lease | Elsink |  België |
 Nederland |
 Duitsland |
||
 |
Weetnix | ||||||
| Doetnix |  |
||||||
| Kannix | |
|
|||||
 |
België |
|
|||||
| Nederland |
|
||||||
| Duitsland |
|||||||
Dit soort puzzels kan men oplossen door logisch combineren en elimineren van de informatie in de aanwijzingen. De informatie in de aanwijzingen moet juist voldoende zijn om de puzzel te kunnen oplossen. De moeilijkheidsgraad van deze puzzels hangt af van het aantal "actoren" en het aantal "attributen", en tevens van het soort relaties dat ertussen bestaat: soms moet men bv. ook ruimtelijk of temporeel (in de tijd) redeneren om de puzzel op te lossen.
| Logigram | Lemma | Land | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Shoarma | Lease | Elsink | België |
Nederland |
Duitsland |
||
|
Weetnix |  |
|||||
| Doetnix | |
|
|||||
| Kannix | |
|
|
||||
|
België |
|
|||||
| Nederland |
|
||||||
| Duitsland |
|||||||
In het voorbeeldje waren er drie "actoren" (Weetnix, Doetnix en Kannix) en twee "attributen" (nationaliteit en artikel). In de volgende complexe puzzel, toegeschreven aan Albert Einstein, zijn er vijf actoren (vijf huizen) en vijf attributen (kleur, nationaliteit bewoner, drank, sigaret, huisdier).
[bewerk] Einsteins puzzel
Deze puzzel zou uitgevonden zijn door Albert Einstein toen die nog een jongen was. Het moet dan evenwel onder een andere vorm zijn geweest dan de onderstaande formulering, want "Pall Mall" sigaretten zijn pas vanaf 1939 geproduceerd, toen Albert Einstein al van middelbare leeftijd was.
- Er staan vijf huizen naast elkaar, elk in een andere kleur geschilderd
- In elk huis woont een persoon van een andere nationaliteit
- Elk van de vijf personen houdt van een zeker drankje, rookt een zeker merk van sigaretten, en heeft een zeker huisdier. Niemand heeft hetzelfde huisdier, hetzelfde drankje of hetzelfde merk van sigaretten als een andere persoon.
- De vraag is: van wie is de vis?
AANWIJZINGEN:
- De Brit woont in het rode huis.
- De Zweed heeft een hond.
- De Deen drinkt thee.
- Het groene huis staat links van het witte huis.
- De bewoner van het groene huis drinkt koffie.
- De persoon die Pall Mall rookt, heeft een vogel.
- De bewoner van het gele huis rookt Dunhill.
- De bewoner van het middenste huis drinkt melk.
- De Noor woont in het eerste huis.
- De persoon die Blend rookt, woont naast de persoon die een kat heeft.
- De persoon die een paard heeft woont naast de Dunhill-roker.
- De Bluemaster-roker drinkt bier.
- De Duitser rookt Prince.
- De Noor woont naast het blauwe huis.
- De persoon die Blend rookt, heeft een buur die water drinkt.
| Logigram | Kleur verf | Nationaliteit | Drank | Sigaret | Huisdier | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| R O O D |
G R O E N |
W I T |
G E E L |
B L A U W |
B R I T |
Z W E E D |
D E E N |
N O O R |
D U I T S |
T H E E |
K O F F I E |
M E L K |
B I E R |
W A T E R |
P A L L M A |
D U N H I L |
B L E N D |
B L U E M A |
P R I N C E |
H O N D |
V O G E L |
K A T |
P A A R D |
V I S |
|||||||
| Huis | 1e links |  |
 |
||||||||||||||||||||||||||||
| 2e | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 3e midden | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| 4e | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 5e rechts | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Huis dier |
Hond | |
|||||||||||||||||||||||||||||
| Vogel | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Kat | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Paard | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Vis | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Rookt | Pall mall | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Dunhill | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Blend | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Bluemaster | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Prince | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Drank | Thee | |
|||||||||||||||||||||||||||||
| koffie | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Melk | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Bier | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Water | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Land | Brit | |
|||||||||||||||||||||||||||||
| Zweed | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Deen | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Noor | |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Duits | |||||||||||||||||||||||||||||||
De relatieve begrippen van locatie naast, eerste, links en rechts maken waarschijnlijk meerdere oplossingen mogelijk of niet? Daar is een bekende theorie over. Hier is een kans om dit nader te onderzoeken.
