Kropswolde
Kropswolde is een veenkoloniaal dorp in de gemeente Hoogezand-Sappemeer in de provincie Groningen in Nederland.
De plaatsnaam wordt voor het eerst met zekerheid genoemd in een oorkonde uit het jaar 1249. Het vrouwenklooster van Essen of Yesse, gelegen in de nabijheid van het dorp Haren had veel landerijen in de omgeving. Het klooster had op eigen kosten uit het moeras ten oosten van het Zuidlaardermeer lange kavels grond ontgonnen. Met ingezetenen van Crepeswolde ontstond er een geschil over drie van deze kavels. Over dit geschil is er in het rijksarchief van Groningen een kopie te vinden gedateerd 18 oktober 1249.
Eerdere vermelding:
- in de annalen van Tacitus (Lib.IV.73) wordt een villa genaamd Cruptoricis vermeld die in Noord-Nederland gevonden kan worden (ontleend aan de giftbrief van Hendrik III aan de Sint Maartenkerk Utrecht 1040 en beschreven door Prof. Ypey en Mr.Feith in hun boek Oudheden van het Gorecht en Groningen)
- geschiedschrijver Benninga heeft het over een landhoeve toebehorend aan ene Cruptorix
In de 14e eeuw behoorde Kropswolde samen met Foxhol tot de Vrijheid van Groningen .
In de 15e eeuw was het een kolonie van turfgravers uit de stad Groningen. Turf werd naar de stad vervoerd over de Hunze. De vaart op de Hunze werd beheerst door het Schuitenschuiversgilde; in 1403 opgericht met als doel turf uit het gebied rondom Kropswolde te vervoeren. Buiten het Schuitenschuiversgilde om mochten alleen inwoners van Kropswolde, Wolfsbarge en Westerbroek turf vervoeren, mits hun schepen minder capaciteit hadden dan die van het gilde.
Tot in de 20e eeuw was er voldoende restveen om tot turf te verwerken. Na de vervening werden de dalgrond vooral voor akkerbouw gebruikt.
In 1798 ten tijde van de Bataafse Republiek werd Kropswolde als kerspel ingedeeld samen met Lula en Kiel-Windeweer.
[bewerk] Gebouwen
- Kerk (1773).
- Korenmolen De Hoop, achtkante bovenkruier uit 1923. Nog in gebruik.
- Station, langs de spoorlijn Groningen - Nieuweschans.
[bewerk] Publicaties
- Booij, H., Van Cruptorix tot Kropswolde; 2000 jaar geschiedenis van een dorp, zijn bewoners en de kerk, Groningen, 1996
