Knielen op een bed violen
Knielen op een bed violen is een roman van Jan Siebelink. In deze roman verwerkt Siebelink verschillende herinneringen uit zijn jeugd. De roman is in 2005 bekroond met de AKO Literatuurprijs.
De hoofdpersoon van deze roman is Hans Sievez (waarschijnlijk afgeleid van Siebelink vader en zoon). Hans groeit op in een sektarisch godsdienstig milieu en komt na een verblijf in Den Haag daarvan weer onder de invloed. Het hele leven van Hans (van beroep bloemenkweker) komt te staan in het leven van zijn sektarische godsdienst. Zijn huwelijk, zijn kinderen, zijn bedrijf en zijn persoon gaan daaronder zwaar gebukt. Niettemin houdt hij wel aan zijn godsdienst vast. Hans wordt benaderd door volgelingen van deze godsdienstige sekte. Ze verkopen hem geregeld godsdienstige boeken. Uiteindelijk sterft hij. Zijn vrouw en kinderen wordt geen toestemming verleend om afscheid van hem te nemen.
Siebelink heeft deze roman geschreven om het godsdienstige leven van zijn vader te begrijpen.
[bewerk] Kritiek
In het boek wordt, door de auteur door middel van bronverwijzingen, de indruk gewekt dat Sievez' opvattingen overeenkomen met die van ds. J.J. Poort, de predikant die staat voor ds. Jan Pieter Paauwe. Gezien de uiterst negatieve houding van Paauwe en zijn volgelingen ten opzichte van de Rooms-Katholieke Kerk, lijkt het onwaarschijnlijk dat in deze kringen het boek De Imitatio Christi van Thomas à Kempis (1379-1471) werd gelezen. Hetzelfde geldt voor de Gedachten van Blaise Pascal, dat in het boek door de hoofdpersoon wordt gelezen. Ook de mystieke ervaringen en het intense zondenbesef zijn bepaald afwijkend van het bij de Paauweanen gebruikelijke. De auteur legt door het vermelden van de autobiografie van ds. Johannes van der Poel een relatie met de Oud-Gereformeerde Gemeenten in Nederland maar ook binnen die kringen komen de in het boek beschreven toestanden in het algemeen niet voor.
Het beeld dat Siebelink schetst van de geloofsbeleving en het godsdienstige milieu waarin zijn vader zich bewoog is niet representatief voor de bevindelijk gereformeerden. Hans Sievez bewoog zich in een zeer extreem conventikelmilieu en lijkt een kwetsbare, eenzame zoeker te zijn geweest die open stond voor de meest radicale opvattingen van rondreizende predikers en boekverkopers. Hierbij dient ook rekening gehouden te worden met het gegeven dat in een roman meestal een uitvergroting van een deel van de werkelijkheid plaats vind. Knielen op een bed op violen biedt een romanwereld die door de auteur is geschapen en die een zwakke en vertekende relatie heeft met de historische werkelijkheid.
[bewerk] Trivia
De oefenaar in het boek Huib Steffen (eerste oefenaar) is waarschijnlijk geënt op de oefenaar Huib Melissen uit Barneveld, een oom van Jan Siebelink. Deze was echter geen Paauweaan, maar was bevriend met Ds. R. Kok, predikant van de Gereformeerde Gemeente van Veenendaal en later christelijk gereformeerd predikant te Nijkerk. Ds. Kok werd geschorst in de Gereformeerde Gemeenten omdat hij in zijn prediking de mensen te veel de nadruk legde op het aanbieden van het heil aan de kerkgangers in plaats van op de voorwaarden waaraan men diende te voldoen om zich het heil te mogen toe-eigenen. Het beeld dat Siebelink van Steffen neerzet is echter buitengewoon gekleurd door zijn eigen inzichten. Het stervenstafereel (hoofdstuk 83), wat mogelijk als dieptepunt is bedoeld, komt in werkelijkheid niet voor in deze kringen.
De namen van de predikant J.J. Poort en de colporteurs Mieras en Taverne zijn afgeleid van in bevindelijk-gereformeerde kring bekende predikanten.
