Klaas Schilder
Klaas Schilder (Kampen 19 december 1890 – 23 maart 1952) was een theoloog en hoogleraar die eerst in de Gereformeerde Kerken in Nederland en later in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt een belangrijke positie heeft ingenomen.
Inhoud |
[bewerk] Jeugd en opleiding
Schilder, geboren in Kampen in een hervormd gezin, verloor op zesjarige leeftijd zijn vader, sigarenmaker van beroep. Moeder Schilder ging met haar gezin over naar de gereformeerde kerk. Na het doorlopen van het Gereformeerd Gymnasium te Kampen volgde de studie aan de Theologische Hogeschool, waarna Schilder predikant werd, achtereenvolgens te Ambt-Vollenhove, Vlaardingen, Gorinchem, Delft, Oegstgeest en Rotterdam-Delfshaven. Tijdens studieverlof studeerde hij van 1930-1932 te Erlangen en promoveerde hij in 1933.
[bewerk] Theoloog
Het was een creatief theoloog, in de lijn van dr. Herman Bavinck. Hij werd geboren in Kampen en studeerde daar theologie. In 1914 studeerde hij cum laude af. In de volgende jaren was hij predikant in vijf verschillende plaatsen, steeds voor ongeveer drie jaar. In 1928 kwam hij in Rotterdam terecht. In Rotterdam zorgde Klaas Schilder voor volle kerken, ondanks dat hij bekend stond om zijn lange diensten die nooit korter dan twee uur duurden. In zijn Rotterdamse periode publiceerde Schilder zijn driedelige werk 'Christus in zijn lijden.'
[bewerk] Promotie en controverse
Na zijn Rotterdamse periode promoveerde hij in 1933 summa cum laude bij de universiteit van Erlangen in Duitsland op het proefschrift Zur Begriffsgeschichte des Paradoxon. In datzelfde jaar werd hij hoogleraar theologie in Kampen. In deze jaren werd Schilder een van de leiders van een vernieuwingsgezinde beweging binnen de Gereformeerde Kerken, aangeduid als de 'Reformatorische Beweging.' De leidslieden van deze beweging - behalve Schilder waren dit D.H.Th. Vollenhoven, H. Dooyeweerd en A. Janse - riepen op tot een terugkeer van de theologie tot de Schrift. Op grond daarvan meenden zij bepaalde leerstellingen van met name Dr. Abraham Kuyper te moeten bestrijden. Schilder richtte zijn pijlen op diens kerkleer; hij bestreed de gedachte dat meerdere kerken in meer of mindere mate 'waar konden zijn.' Zijn opvattingen hieromtrent leidden tot grote controverse binnen de Gereformeerde Kerken, ook door het zeer polemische optreden van Schilder zelf. De positie van Schilder en de overige voormannen van de Reformatorische Beweging binnen de Gereformeerde Kerken werd steeds moeilijker.
[bewerk] Verzetswerk
Met name aan het begin van de Tweede Wereldoorlog heeft Schilder zich verzet tegen de Duitse bezetter: hij bestreed het optreden van de bezetter op grond van het Landoorlogsreglement en keerde zich bovendien tegen de NSB. Schilder heeft korte tijd gevangen gezeten en moest na zijn vrijlating voor lange tijd onderduiken.
[bewerk] Polarisatie binnen de kerkgemeenschap
In 1944 kwam Schilder door zijn theologische opvattingen en persoonlijke optreden buiten de Gereformeerde Kerken. Mede door zijn toedoen zijn de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt ontstaan. In de jaren na 1944 bleef hij strijden tegen de doop- en verbondsopvattingen van de Gereformeerde Kerken in Nederland. In deze tijd kwam zijn vierdelige verklaring op de Heidelberger Catechismus gereed. Ook publiceerde hij over de relatie tussen christendom en cultuur. Schilder probeerde sturend op te treden binnen de nieuw gevormde Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Hij probeerde diegenen af te remmen die vanuit de gedachte aan deze kerkgemeenschap als de enige legitieme meenden dat vrijgemaakten op alle gebieden eigen organisaties moesten oprichten. Hij riep hen op tot bezinning en ruimte te geven aan kritische geesten. Schilders vaak herhaalde oproep mocht niet baten; de polarisatie binnen de vrijgemaakte kerkgemeenschap nam hand over hand toe.
[bewerk] Overlijden
Schilder was zeer polemisch ingesteld en had een complexe karakterstructuur. Hij overleed op 61-jarige leeftijd, op de dag af acht jaar nadat hij uit de Gereformeerde Kerk was gezet, aan een hartaanval.
[bewerk] Publicaties
- Wat is de hemel ?
- Wat is de hel ? - Kampen 1932
- Heidelbergsche Catechismus (eerste deel) - Goes 1939
- Christus aan den ingang van zijn lijden - Kampen
- Christus in de doorgang van zijn lijden - Kampen
- Christus bij den uitgang van zijn lijden - Kampen
- Licht in den Rook
