Kenau Simonsdochter Hasselaer

Kenau Simonsdochter Hasselaer (1526-1588/1589) was een scheepsbouwer en houthandelaar die vooral bekend is geworden door haar felle verzet bij de verdediging van Haarlem tijdens de Tachtigjarige Oorlog.

Toen Kenau geboren werd, was haar vader, Simon Gerritsz. Brouwer, burgemeester van Haarlem. Haar zwager was Hadrianus Junius, de lijfarts van Willem van Oranje. Tijdens het 'Beleg van Haarlem' leverde ze scheepshout voor schepen die via het Haarlemmermeer in verbinding stonden met de Prins.

Volgens sommige ooggetuigeverslagen van Duitse huursoldaten vocht ze zelf actief mee tegen de Spanjaarden. Zo zou ze aan het hoofd staan van 300 vrouwen die met kokend water, brandend stro en gesmolten pek vanaf de stadsmuren de vijand van zich afhield. Hooft schijnt soortgelijke verhalen hierover gebaseerd te hebben op gesprekken met haar neef, Pieter Dirksz. Hasselaer. Volgens Hooft was ze niet bang om met spies, geweer en degen tegen de vijand te strijden. De vrouwen vochten volgens hem actief mee omdat ze wisten hoe de Spanjaarden waren omgegaan met de vrouwen in andere veroverde steden. Hierdoor is de mythe om haar persoon ontstaan. Volgens sommige historici is echter niet vast te stellen dat ze daadwerkelijk meevocht. In een in 1586 geschreven verzoekschrift aan de burgemeesters, schepenen en vroedschappen van Haarlem zinspeelde Kenau hier zelf niet op, hoewel ze wel aangaf dat ze als een goede patriot had meegeholpen aan de verdediging van de stad.

Tijdens en na haar leven had ze al een slechte bijnaam onder de Haarlemmers. Dit kwam vooral door haar moeilijke karakter. Uit verschillende rechterlijke bronnen is op te maken dat ze voortdurend procedeerde. Bijna twintig jaar na haar dood werd ze zelfs nog uitgemaakt voor een tovenares. Haar naam werd uiteindelijk gebruikt als scheldwoord voor manwijven. Soms wordt met 'Kenau' echter ook een moedige, doortastende en zelfstandige vrouw bedoeld.

Het Kenaupark te Haarlem is ook naar haar genoemd.

Emanuel van Meteren schrijft:

Die van binnen Haarlem hadden ooc een cloecke vrouwe ende eerbaer weduwe, omtrent XLVI jaren out, Kennau genoemt, die dander vrouwen in allen noot aenvoerde ende met eenighe andere veel manlycke daden boven vrouwen aert bedreef op ten vijant, met spiessen, bussen ende sweert, als een man haer behelpende in vrouwelycke habijt.

[bewerk] Chronologie

1554 Huwelijk met de scheepsbouwer Nanning Gerbrantsz. Borst
1568 Haar broer voor Raad van Beroerten gedaagd (veroordeeld tot verbanning met confiscatie van zijn bezittingen)
1562 Weduwe, beheerde sindsdien de scheepswerf
1572-1573 Hielp actief bij de verdediging van Haarlem, in 1573 vluchtte ze uit Haarlem voor de Spanjaarden
1574-1576 Had verschillende juridische kwesties in Arnemuiden
1574 Door de Staten van Holland benoemd tot beëdigd waagmeester en collecteur van de impost op turf van Arnemuiden
1577 Na de 'satisfactie van Haarlem' keerde ze naar deze stad terug.
1578 Werd opnieuw scheepsbouwer te Haarlem
1588/1589 Volgens haar dochters is ze tijdens een handelsreis naar Noorwegen vermoord door piraten