Joannes Zwijsen

Joannes Zwijsen (Kerkdriel, 28 augustus 1794 – 's-Hertogenbosch, 16 oktober 1877) was een Rooms-Katholiek geestelijke. Bij zijn bisschopswijding in 1842 koos hij de wapenspreuk Mansuete et fortiter ("Zachtmoedig en sterk"). Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 in Nederland, werd hij de eerste aartsbisschop van Utrecht.

[bewerk] Levensloop

Johannes was de oudste zoon uit het tweede huwelijk van Petrus Zwijsen die afkomstig was uit Geetbets in het Belgische Vlaams-Brabant en Wilhelmina van Herpen. Petrus verhuisde naar Kerkdriel en begon er te werken als molenaar na zijn huwelijk met Cornelia van Heeswijk. Na de dood van zijn vrouw hertrouwde Petrus in 1794 met Wilhelmina Van Herpen.

Na zijn lagere school in Berlicum en zijn eerste communie, ging Johannes enkele jaren naar de Franse School te Reek. Vervolgens volgt hij vanaf 1808 de Latijnse School te Uden, als voorbereiding op zijn priesterstudies. Vanaf 1810 bezoekt hij de Latijnse School te Helmond, om vanaf 1813 zijn priesteropleidiung te voltooien in het groot-seminarie van Herlaer bij Sint-Michielsgestel. Na zijn priesterwijding in 1817 in Mechelen, was hij achtereenvolgens kapelaan in 't Heike te Tilburg (1818), kapelaan te Schijndel (1818-1828), pastoor in de parochie Sint Odulphus te Best (1828-1832) en pastoor in de parochie van St. Dionysius ('t Heike) te Tilburg (1832-1854).

Samen met de apostolische vicarissen van Roermond, 's Hertogenbosch en Breda, werd ook de pastoor van 't Heike in 1842 tot bisschop gewijd. Zwijsen werd bisschop van Gerra en tevens benoemd als coadjutor met recht van opvolging van bisschop Den Dubbelden, apostolisch vicaris te 's Hertogenbosch. In 1847-1848 fungeerde Zwijsen tijdelijk als zaakgelastigde van de H.Stoel en als Vice-Superior van de Hollandse Zending.

In 1851 volgde hij Mgr. Den Dubbelden op. Bij het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853, werd hij benoemd tot bisschop van 's Hertogenbosch en tevens aartsbisschop van het aartsbisdom Utrecht. Als aartsbisschop was het nu o.m. zijn taak om de aartspriesterschappen in het noorden van Nederland om te vormen tot volwaardige bisdommen. Hij belegde in 1865 het Provinciaal Concilie van de Nederlandse bisschoppen in 's Hertogenbosch, en lag nog mee aan de basis van het Mandement van de bisschoppen omtrent het katholiek onderwijs van 1868. Wel trad Zwijsen af als aartsbisschop in datzelfde jaar, hoewel hij veel invloed bleef uitoefenen op het bestuur van de kerk in Nederland. Hij bleef bisschop van 's Hertogenbosch tot aan zijn overlijden in 1877.

In 1863 overleefde Zwijsen een moordaanslag, waarvan de omstandigheden nooit werden opgehelderd. Hij reisde drie maal naar Rome o.m. in 1854 naar aanleiding van de afkondiging van het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria. In 1869 nam hij deel aan het Eerste Vaticaans Concilie, waarin onder meer het dogma werd afgekondigd van de onfeilbaarheid van de paus. Zwijsen is de oprichter van twee religieuze congregaties:

• een vrouwelijke : de congregatie van Onze-Lieve-Vrouw Moeder van Barmhartigheid in 1832, meer bekend als Zusters van Liefde te Tilburg
• en een mannelijke : de broedercongregatie van OLV Moeder van Barmhartigheid, of Fraters van Tilburg in 1844.

Zwijsen was goed bevriend met koning Willem II, wat o.m. bleek toen bij het overlijden van de koning in 1849 bijna de ganse koninklijke familie in zijn pastorie in Tilburg logeerde. Zijn vriendschap met Willem II heeft veel bijgedragen tot de gunstige gezindheid en de welwillende beschikkingen van deze vorst ten bate der katholieken.

Zijn jongere broer Cornelis is stamvader van vele Zwijsen in Vlaanderen en Nederland.

[bewerk] Referentie

• Dr. J.W.M. Peijnenburg, Joannes Zwijsen, bisschop, 1794-1877, Stichting Zuidelijk Historisch Contact, Tilburg 1996.
• Winkler Prins, 1954, zesde druk.
• De aanslag op Mgr.Zwijsen
• Kritiek op Mgr. Zwijsen

Naar hem zijn onder andere genoemd het Woonzorgcentrum Joannes Zwijsen / Notre Dame (Tilburg), het Zwijsen college (Veghel), uitgeverij Zwijsen (Tilburg)

Voorganger: -	Aartsbisschop van Utrecht 1853-1868	Opvolger: Andreas Ignatius Schaepman
Voorganger: -	Bisschop van 's Hertogenbosch 1853-1877	Opvolger: Adrianus Godschalk