Jacob van Wassenaer Obdam
Jacob, Baanderheer van Wassenaer, Heer van Obdam, Hensbroek, Spanbroek, Opmeer, Zuidwijk en Kernhem (1610 – 13 juni 1665) was een Nederlands admiraal uit de zeventiende eeuw. De Engelsen kennen hem als Admiral Opdam.
Inhoud |
[bewerk] Eerste Engels-Nederlandse Oorlog
Jacob werd in 1610 geboren als zoon van luitenant-admiraal Jacob van Wassenaer Duivenvoorde, maar trad eerst niet in het voetspoor van zijn vader, want in 1631 in dienst bij het Staatse leger waar hij de rang van kolonel der cavalerie bereikte. Op 28 april 1633 trouwde hij met Agnes Renesse van der Aa. In 1643 werd hij drost van Heusden en kort daarop bevelhebber van het garnizoen van die stad.
Bij het uitbreken van de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog was hij lid van de ridderschap in de Staten van Holland. Daar steunde hij de factie van Johan de Witt, onder andere door de adellijke leden van andere Staten met militaire baantjes om te kopen.
Toen in de Slag bij Ter Heijde in 1653 Maarten Tromp sneuvelde, dacht diens rivaal Witte de With deze als bevelhebber van de vloot te kunnen opvolgen. Dit stuitte echter op grote weerstand wegens het moeilijke karakter van de With. De andere belangrijke admiraal, Johan Evertsen, werd door Johan de Witt te oranjegezind bevonden. Die schoof daarop Michiel de Ruyter naar voren maar deze bedankte voor de eer: hij wenste niet de last van zo'n zwaar ambt op zich te nemen. Men besloot daarom het maar buiten de vloot te zoeken en Van Wassenaer, die iets eerder al door de Staten-Generaal was benoemd tot Ghemaghtigde der Staeten op 's-Landts Vloot als bevelhebber aan te stellen, tegen zijn protesten in dat het beter was een echte zeeman op die positie te benoemen.
Luitenant-admiraal Van Wassenaer deed zijn best het gebrek aan praktijkervaring goed te maken door de meest moderne theorieën te volgen, in dit geval de Sailing and Fighting Instructions van de Engelse admiraal Robert Blake die met de nieuwe tactiek van het varen in kiellinie de uiteindelijke nederlaag van de Republiek in de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog bezegeld had. Voortaan moesten de Nederlandse vloten door consistent in lijpositie in kiellinie te koersen hun gebrek aan vuurkracht compenseren.
[bewerk] Noordse Oorlog
De eerste gevechtsactie kwam in 1656 toen een Zweedse poging verijdeld werd om de stad Danzig in te nemen.
In 1657 blokkeerde Van Wassenaer de Taag en maakte 15 schepen van de Portugese suikervloot buit. Dat jaar kocht hij de heerlijkheid Wassenaar van de oude tak van de familie.
In 1658 probeerde Zweden in de Vierde Noordse Oorlog heel de Oostzee onder zijn macht te brengen: de Zweden veroverden bijna heel Denemarken, en Karel X van Zweden misbruikte toen een vredesverdrag om een verraderlijke aanval op Kopenhagen uit te voeren; toen die mislukte sloegen ze het beleg om de stad en sloten de Sont. Aangezien de handel op de Oostzee de belangrijkste bron van inkomsten was voor de Republiek, voer Van Wassenaer uit met een vloot van 75 schepen, 3000 kanonnen en 15.000 opvarenden om de Denen te hulp te schieten. Hoewel De With sneuvelde, lukte het Egbert Bartolomeusz Kortenaer om de Zweden op 8 november in de Slag in de Sont een beslissende nederlaag toe te brengen en de zeeblokkade te breken. Hij had de feitelijke leiding van Van Wassenaer overgenomen omdat die gekweld werd door jicht. Ondanks het succes was er grote kritiek op Van Wassenaers optreden, dat men als te passief ervoer: de slag werd gewonnen doordat de Zweden zich stukliepen op het Nederlandse middeneskader. Er werd gesuggereerd dat Van Wassenaer simpelweg niet de fysieke moed had de vijand te naderen, een probleem dat bij veel kapiteins speelde. De dankbare Deense koning decoreerde van Wassenaer Obdam met zijn "Orde van de Olifant"
[bewerk] Tweede Engels-Nederlandse Oorlog
In de Slag bij Lowestoft op 13 juni 1665, de eerste van de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog, raakte Van Wassenaers vlaggenschip de Eendragt in direct duel met de HMS Royal Charles en vloog het na een voltreffer in de kruitkamer de lucht in. Van Wassenaer behoorde niet tot de vijf overlevenden. Opnieuw was Van Wassenaers houding weinig agressief. Er moet daarbij echter aangetekend worden dat in beide slagen de vloot het moest opnemen tegen veel zwaardere schepen.
[bewerk] Praalgraf
In de Oude Kerk van Den Haag bevindt zich zijn praalgraf (vanzelfsprekend een cenotaaf), vervaardigd door Bartholomeus Eggers, waar Vrouwen Fidelitas, Vigilantia, Prudentia en Fortitudo relaas doen van de tragische omstandigheden rond de dood van de admiraal.
Zie ook:
|
|
 |
|---|---|
