Italiaanse muziektermen
Veel termen in de muziek zijn afkomstig uit het Italiaans, aangezien dat lange tijd de bakermat vormde voor de geschreven muziek.
| Italiaanse term | vertaling | gebruik |
| A cappella | als in een kapel | gezongen zonder instrumentale begeleiding |
| A prima vista | op het eerste gezicht | spelen terwijl je het notenschrift voor de eerste keer ziet, ook wel "a vue" (Frans) genoemd |
| Accelerando | versnellend | sneller wordend Tempo |
| Acciaccatura | voorslag | korte voorslag |
| Accompagnato | begeleid | begeleiding volgt de solist |
| Adagietto | tamelijk rustig | sneller dan adagio |
| Adagio | rustig | langzaam, maar sneller dan largo |
| Affettuoso | gevoelig | gevoelig |
| Affrettando | gehaast | gehaast wordend |
| Agitato | geagiteerd | snel en opgefokt |
| Allegretto | tamelijk opgewekt | minder snel dan allegro |
| Allegro | opgewekt, levendig | tamelijk snel Tempo |
| Altissimo | heel hoog | heel hoog |
| Andante | lopend | wandeltempo |
| Animato | geanimeerd | geanimeerd |
| Appoggiatura | voorslag | lange voorslag |
| Aria | aria | instrumentaal begeleid werk voor solozang (vooral in opera) |
| Arietta | aria'tje | kleine of korte aria |
| Arpeggio | harpachtig | gebroken akkoord (noot voor noot) |
| Assai | aanmerkelijk | voldoende, genoeg |
| Attacca | aanval | meteen doorspelen (zonder pauze) |
| Ballabile | dansbaar | zo te spelen dat er goed op te dansen valt |
| Basso continuo | continue bas | doorlopende bas/klavecimbel arrangement |
| Battaglia | gevecht | muziek die een gevecht uitbeeldt |
| Bel canto | mooie stem | Italiaanse opera uit 18e en 19e eeuw |
| Bergamasca | van Bergamo | boerendans uit Bergamo |
| Bocca chiusa | gesloten mond | zingen met gesloten mond (hummen) |
| Bruscamente | bruusk | bruusk |
| Burletta | grapje | komedie of klucht |
| Cadenza | cadens | solistische passage, vlak voor het slot |
| Calando | afsluitend | in kracht verliezend (qua tempo en volume) |
| Cambiare | wisselen | veranderen (bijvoorbeeld van instrument) |
| Cantabile | zingbaar | alsof gezongen wordt |
| Capriccio | grillig | grillige passage |
| Chiuso | gesloten | afgestopt met de hand (hoorn) |
| Coda | staart | het slot van een da Capo stuk. |
| Col arco | met stok | gestreken met de stok |
| Col legno | met hout | met de achterkant van de stok gestreken |
| Coloratura | kleuren | uitgebreid versieren van een zangpartij |
| Comodo | comfortabel | comfortabel tempo |
| Comprimario | met de eerste | begeleidende rol |
| Con amore | met liefde | met liefde |
| Con brio | met vuur | met vuur |
| Concertino | concertje | solisten groep in het concerto grosso |
| Concerto grosso | groot concert | de barokke vorm van een concerto |
| Concerto | concert | werk voor solo instrument met een orkest |
| Coperti | bedekt | trom met doek afgedekt |
| Crescendo | aanzwellend | luider wordend |
| Da Capo | vanaf begin | herhalen vanaf het begin |
| Dal Segno | vanaf teken | herhalen vanaf het teken |
| Decrescendo | afnemend | zachter wordend |
| Diminuendo | verminderend | zachter wordend |
| Due corde | 2 snaren | met het zachte pedaal op piano |
| Forte | sterk | luid |
| Fortissimo | zeer sterk | heel luid |
| Glissando | glijdend | vloeiend van de ene toon naar de volgende glijden |
| Intermezzo | tussenspel | kort verbindende passage |
| Larghetto | tamelijk breed | sneller dan largo |
| Largo | breed | langzaam en statig tempo |
| Legato | gebonden | Statig strijkende violen (bijvoorbeeld) |
| Lento | langzaam | langzaam tempo |
| ma non troppo | maar niet te veel | als in allegro ma non troppo, snel maar niet te. |
| Martellato | gehamerd | alsof met een hamer gespeeld (met name op een piano) |
| Meno Mosso | minder beweeglijk, langzamer | |
| Mezzo forte | middel luid | tamelijk luid |
| Mezzo piano | middel-zacht | tamelijk zacht |
| Molto | veel | zeer |
| Opera buffa | vrolijke opera | komische opera |
| Opera seria | serieuze opera | een serieuze opera met doorgaans een klassiek thema |
| Opera | werk | drama op muziek voor zang en orkest |
| Pianissimo | zeer zacht | heel zacht |
| Piano | zacht | zacht |
| Pizzicato | getokkeld | snaar met de vingers getokkeld |
| Poco | een beetje | |
| Prestissimo | klaar | zo snel mogelijk |
| Presto | klaar | snel tempo |
| Prima donna | eerste vrouw | belangrijkste vrouwelijke zangstem |
| Più Mosso | beweeglijker, sneller | |
| Rallentando | vertragend | |
| Ripieno | tutti | begleidingsgroep in het concerto grosso |
| Ritardando | vertragend | |
| Ritenuto | plotseling vertraagd | |
| Rubato | vrij in tempo | |
| Scordatura | het anders dan normaal stemmen van de snaren van een viool- of gitaarachtig muziekinstrument | |
| Sonata | geluiden | een compositie in sonatevorm |
| Soave | zacht | |
| Staccato | stotend | noot wordt kort en afgezet gespeeld |
| Staccatissimo | zo stotend mogelijk | noot wordt zo kort en afgezet mogelijk gespeeld |
| Tempo | tijd | snelheid van spelen |
| Tempo giusto | juiste tijd | strikt in het het aangegeven, juiste, tempo |
| Tempo Primo | weer naar het aanvankelijke tempo | |
| Tre corde | 3 snaren | opheffing van una corda: het linkerpedaal op de piano loslaten |
| Tutte le corde | alle snaren | |
| Una corda | 1 snaar | met het linkerpedaal op de piano |
| Vivace | levendig | levendig |
