Intentionaliteit
Korte uitleg van het begrip Intentionaliteit zoals door John R. Searle beschreven in zijn boek Intentionality - An essay in the philosopy of mind.
Onder Intentionaliteit verstaat Searle het volgende:
- Een geheel van geestelijke toestanden die zich richten op voorwerpen of toestanden in de realiteit.
- De Intentionele handelingen die gedreven worden door die Intentionele toestanden.
Inhoud |
[bewerk] Intentionele toestand
Elke atomaire geestelijke toestand die zich richt op voorwerpen of toestanden is een Intentionele toestand. Er zijn vele soorten Intentionele toestanden, denk aan: Ik geloof (dat het morgen gaat regenen), Ik verlang naar (het einde van de wedstrijd), ik hoop op (een spoedige vrede), ik ga (naar mijn werk), ik doe (de auto in de derde versnelling), ik weet (hoe laat het is), etc. In voorgaande voorbeelden stelt hetgeen wat voor de haakjes staat de psychologische kracht voor en dat wat tussen haakjes staat de propositionele inhoud. De propositionele inhoud beschrijft datgene waar de geestelijke toestand zich op richt.
Ieder mens kent een geheel van Intentionele toestanden, deze toestanden zijn aan elkaar gerelateerd in een holistich netwerk, dat Searle kortweg het Netwerk noemt.
Bij een Intentionele toestand moet men zich geen geheel van handelingen voorstellen, zoals mogelijk de uitspraak: "Het hart verkeert in een kloppende toestand" immers ik ben niet bezig te geloven (dat het morgen gaat regenen) en ik ben niet bezig te hopen op (een spoedige vrede). Ik geloof slechts en ik hoop slechts, dat is niet iets wat ik doe maar dat is iets wat er is als toestand in mijn brein.
[bewerk] Intentionele handeling
Taalhandelingen die een of meer Illocuties bevatten zijn Intentionele handelingen. Maar het in de 3e versnelling zetten van de auto als onderdeel van een geheel van handelingen die iemand naar zijn werk brengt is ook een Intentionele handeling. Niet-intentionele handelingen zijn bijvoorbeeld het kloppen van het hart, de spijsvertering, maar ook het bewustzijn en het stromen van het water in een rivier.
Als een handeling Intentioneel is, dan komt dat omdat zij per definitie door een Intentionele toestand begeleid wordt. Searle noemt die Intentionele toestand de Intentie tijdens de handeling (ik doe (x)). Een ander soort Intentionele toestand is de intentie voorafgaand aan de handeling (ik ga (x)). Searle beschrijft in verband hiermee de vraag die Ludwig Wittgenstein zichzelf stelde, n.l.: Wat blijft er over wanneer ik mijn arm omhoog til en daar van af trek dat mijn arm omhoog gaat. Het antwoord op die vraag is volgens Searle de Intentionele toestand die zich laat beschrijven als; ik beweeg (mijn arm omhoog), een intentie tijdens de handeling.
Van Intentionele handelingen hoeft men zich niet bewust te zijn. Neem bijvoorbeeld de situatie waarin iemand thuis komt van zijn werk en dat hij zich ineens afvraagt; ik moet gestopt hebben voor rood want ik kom onderweg vele stoplichten tegen. Er was er allicht een die op rood stond maar ik heb geen flauw idee of ik ook werklijk gestopt ben en of ik toen gewacht heb tot het licht weer op groen sprong. Al die tijd dat de persoon onderweg was hebben zijn gedachten hem overal gebracht behalve bij het bewuste besef dat hij op een goed moment voor het rode stoplicht stopte en vervolgens gewacht heeft totdat het licht weer op groen sprong, terwijl hij toch wel degelijk het idee heeft zich aan de verkeersregels gehouden te hebben. Met andere woorden de persoon heeft bepaald Intentioneel gehandeld maar is zich van de Intentionele toestanden (ik stop (voor het rode stoplicht), etc) die zijn handelen begeleidden niet bewust geweest.
[bewerk] N.B.
In lijn met de uitleg van Searle zijn in dit artikel de term Intentionaliteit en alle afleidingen daarvan met een hoofdletter I geschreven.
