Institutioneel Revolutionaire Partij
De Institutioneel Revolutionaire Partij (Spaans: Partido Revolucionario Institucional, PRI) is een Mexicaanse politieke partij. De partij regeerde tussen 1929 en 2000 onafgebroken over Mexico maar zit tegenwoordig in de oppositie. De bijnaam van de PRI is el tricolor, de driekleur, genoemd naar de kleuren van het partijlogo, en aanhangers van de PRI worden priístas genoemd.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Oprichting
De partij werd opgericht in 1929 als Nationaal Revolutionaire Partij (PNR) door oud-president Plutarco Elías Calles. Calles werd jefe máximo van de partij. Deze periode wordt dan ook wel het Maximaat genoemd. Hoewel geen president meer, oefende Calles als partijvoorzitter de werkelijke macht uit in Mexico, terwijl de zittende presidenten slechts stromannen waren. Pas na de verkiezing van Lázaro Cárdenas tot president van de republiek (1934) brokkelde de macht van Calles af. Cárdenas liet de partij in 1936 hernoemen tot Partij van de Mexicaanse Revolutie (PMR). Hoogtepunt van Cárdenas' beleid was de nationalisering van de olie-industrie in 1938.
De partij richtte zich op diverse 'beroepsgroepen: arbeiders, middenklasse, boeren, bureaucraten en tot 1940 de militairen. Men bond vakbonden en andere organisaties aan de PRI. Dit had twee doelen. Ten eerste kon de PRI op deze manier op alle niveaus zijn macht laten gelden en ten tweede kon de bevolking op deze manier haar wensen en ongenoegens aan de partij kenbaar maken. Hierdoor kreeg de PRI een corporatistisch karakter.
[bewerk] Eenpartijstaat
In 1946 kreeg de PMR haar huidige naam. De partij begon steeds autoritairder te regeren, en werd regelmatig beschuldigd van verkiezingsfraude. Bovendien was een groot deel van de media in handen van de PRI. Tijdens de PRI stond Mexico dan ook bekend als de "perfecte dictatuur". Verkiezingen vervielen tot een formaliteit, om de zes jaar werd een nieuwe PRI-kandidaat als president gekozen. De kandidaten werden bovendien nog eens aangewezen door hun voorganger (de dedazo). Men kende enkele parlementszetels aan zogenaamde satellietpartijen toe, om een schijn van democratie te creëren. Als een verkiezingsresultaat de PRI slecht beviel, werd het resultaat simpelweg bijgesteld. Op het hoogtepunt van haar macht leverde de PRI de president, alle ministers, alle staatsgouverneurs en 90% van het parlement. Desalniettemin bestond in Latijns-Amerika ook enige bewondering voor de PRI, aangezien Mexico onder haar regering een baken van stabiliteit was, en het in tegenstelling tot de meeste andere landen in de regio niet geplaagd werd door staatsgrepen een geen militaire dictatuur kende. Ook kende Mexico van 1940 tot de jaren '70 een opmerkelijke economische groei, wat wel is aangeduid als het Mexicaanse Wonder. De eerste grote deuk in het imago van de partij kwam in 1968 toen bij het bloedbad van Tlatelolco 250 demonstrerende studenten werden vermoord. Dit luidde het begin in van een 'Vuile Oorlog' waarbij honderden tegenstanders werden vermoord, en er ook nog eens tallozen werden gearresteerd of gemarteld. Onder president Luis Echeverría raakte Mexico op het randje van een burgeroorlog.
De PRI stond oorspronkelijk links van het midden, maar staat tegenwoordig in het midden van het politieke spectrum. Gaandeweg schoof de PRI meer naar rechts, en vanaf president Miguel de la Madrid (1982-1988) vaart de partij een neo-liberale koers, hoewel er nog steeds een linkse vleugel is.
[bewerk] Recente geschiedenis
Na 1988 werd de partij getroffen door opeenvolgende schandalen, vaak van financiële aard. In dat jaar won Carlos Salinas de verkiezingen van Cuauhtémoc Cárdenas, zoon van de voormalige president die zich van de PRI had afgescheiden en aan de verkiezingen deelnam met een alternatieve lijst, waarbij grootschalige fraude wordt vermoed. Een jaar later won Ernesto Ruffo Appel van de conservatieve Nationale Actiepartij (PAN) de gouverneursverkiezingen van Baja California, waarmee voor het eerst sinds de jaren '30 de PRI een gouverneurszetel kwijtraakte. Sindsdien heeft de partij steeds meer macht verloren.
Verschillende politieke moorden in 1993 en 1994 beschadigden het imago van de partij nog verder. In 1997 verloor de PRI voor het eerst de absolute meerderheid in het Congres van de Unie, het Mexicaanse parlement. Desondanks wist de partij nog tot 2000 de macht in handen te houden. In 2000 wist Vicente Fox van de PAN echter de presidentsverkiezingen te winnen, en is de PRI voor het eerst in haar geschiedenis in de oppositiebanken terecht gekomen.
Hoewel de PRI het presidentschap kwijt is, mag de macht van de partij niet onderschat worden. Ze heeft nog altijd het meest uitgebreide netwerk van alle politieke partijen in Mexico. In 2003 wist de PRI weer de grootste fractie in de kamer van afgevaardigden te worden. Daar de partij in de Mexicaanse politiek een centrumpositie inneemt heeft ze nog betrekkelijk veel macht. Zowel de PAN als de linkse Partij van de Democratische Revolutie (PRD), opgericht door Cárdenas na de verkiezingen van 1988, hebben in het congres de steun van de PRI nodig om aan een meerderheid te kunnen komen. Dat de PRI nog steeds niet helemaal verslagen is, werd bewezen bij de gouverneursverkiezingen in de deelstaat Mexico in 2005. De volslagen onbekende PRI-kandidaat Enrique Peña wist binnen korte tijd veel steun te vergaren en met overmacht de verkiezingen te winnen.
Roberto Madrazo was de PRI-kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2006. Hij was de enig overgebleven kandidaat nadat van Arturo Montiel zich uit de race had teruggetrokken nadat een corruptieschandaal over hem bekend was geworden. Aanhangers van Montiel verdenken Madrazo ervan dit bekend te hebben gemaakt. Madrazo staat bekend als uitermate corrupt en oneerlijk, en zelfs binnen de partij is er een beweging, Unidad Democratica (Democratische Eenheid, maar door de pers Todos Unidos Contra Madrazo, Allen Verenigd Tegen Madrazo, genoemd) die zich tegen Madrazo verzet. De laatste maanden hebben door ruzies verschillende prominente priístas de partij verlaten, waaronder Elba Esther Gordillo, Roberto Campa, Roberto Vega Galina en Wintilo Vega. Madrazo werd in de presidentsverkiezingen derde met 22%, het slechtste resultaat voor een PRI-kandidaat ooit. De PRI haalde in de gelijktijdige parlementsverkiezingen 104 zetels in de Kamer van Afgevaardigden en 31 in de Kamer van Senatoren, bijna een halvering ten opzichte van het oude aantal.
[bewerk] Aanhang
Qua leden is de partij nog altijd de grootste, maar in het congres is zij de derde partij, na de PAN en de PRD. De partij levert 17 (van de 31) gouverneurs en kent haar stekste aanhang in het oosten van het land. De partij heeft het minste aanhang in de grote steden. De huidige leider van de PRI is Mariano Palacios Alcocer.
[bewerk] Presidskandidaten van de PRI
- 1930: Pascual Ortiz Rubio
- 1934: Lázaro Cárdenas del Río
- 1940: Manuel Ávila Camacho
- 1946: Miguel Alemán
- 1952: Adolfo Ruiz Cortines
- 1958: Adolfo López Mateos
- 1964: Gustavo Díaz Ordaz
- 1970: Luis Echeverría Álvarez
- 1976: José López Portillo
- 1982: Miguel de la Madrid
- 1988: Carlos Salinas de Gortari
- 1994: Ernesto Zedillo
- 2000: Francisco Labastida
- 2006: Roberto Madrazo
