Hendrick Avercamp

Winterlandschap met IJsvermaak, 1608
Rijksmuseum, Amsterdam

Hendrick Avercamp (Amsterdam, 1585 - Kampen, 1634) is een Nederlandse schilder, die vooral winterse schaatstaferelen schilderde.

[bewerk] Levensbeschrijving

Avercamp werd geboren in Amsterdam en groeide op in Kampen als zoon van een apotheker. Van moederskant was hij de kleinzoon van de geleerde Petrus Meerhoutanus. Hij heeft nooit leren praten omdat hij waarschijnlijk doof was. Daarom heeft hij les gehad van zijn moeder in schrijven, maar tekenen lag hem beter. Hiermee uitte hij zijn gevoelens. Hij werd vaak de Stomme van Kampen genoemd.

Toen hij 12 jaar was, begon hij met lessen in de tekenkunst, bij een arme tekenaar. Deze overleed tijdens een pestplaag. Op zijn 18e ging Hendrick naar een oom van moederskant in Amsterdam. Daar ging hij in de leer bij de schilder Pieter Isacksz, waarbij hij zich specialiseerde in het schilderen van winterlandschappen. Hij werd ook beïnvloed door de Vlaamse landsschapsschilder Gillis van Coninxloo, maar hij was het niet eens met de leermethode van de Vlaamse schilderkunst. Hij moest veel landschappen tekenen van korenvelden, maar Hendrick voelde veel meer voor winterlandschappen.

In 1614 ging Avercamp weer naar Kampen, waar hij werkte tot zijn dood in 1634.

Later in zijn leven gaf Avercamp les aan zijn neef Barent Avercamp. Deze schilderde ook winterlandschappen.

[bewerk] Werk

Waarschijnlijk schilderde Avercamp in zijn atelier aan de hand van schetsen, die hij in de winter had gemaakt.

Avercamp is beroemd tot in het buitenland om zijn winterlandschappen. Hierop staan vaak veel mensen, die bijvoorbeeld aan het schaatsen zijn. De voorliefde voor dit onderwerp kwam waarschijnlijk voort uit zijn jeugd, waarin hij altijd ging schaatsen met zijn ouders. Omdat hij niets hoorde leefde hij in zijn eigen wereldje, en droomde hij altijd van de heerlijke tijd op het ijs. Daar was hij gelukkig. Het laatste kwart van de zestiende eeuw, waarin Avercamp werd geboren, was dan ook één van de koudste periodes van de kleine ijstijd.

IJsvermaak

De Vlaamse schildertraditie komt vooral tot uitdrukking in Avercamps vroege werk. Zijn vroege werk sluit dan ook aan bij de landschappen van Pieter Bruegel de Oude. Avercamp schilderde landschappen met een hoge horizon en veel figuren die ergens mee bezig zijn. De schilderijen zijn vertellend geschilderd, met veel anekdotes. Zo zijn in het hier afgebeelde schilderij ondeugende details opgenomen, namelijk een vrijend paartje, blote achterwerken en een plassend mannetje.

Later in zijn leven werd de sfeertekening ook belangrijk in zijn werk. Tevens zakte de horizon geleidelijk naar beneden in het kader, waardoor steeds meer lucht te zien is.

Avercamp gebruikte in zijn schilderijen de schildertechniek van het atmosferisch perspectief. Er wordt diepte gesuggeerd door verandering van kleur in de verte. Verder gebruikt hij vaak een repoussoir: voorin het schilderij worden voorwerpen geschilderd, bijvoorbeeld bomen of een boot. Met deze techniek wordt ook de indruk van diepte in het schilderij versterkt.

Avercamp heeft ook wel schilderijen gemaakt van vee en zeezichten (deze schilderijen zijn door de achteruitgang van de kleur van waarde verminderd), maar zijn liefhebberij was toch wel het winterlandschap.

Avercamp schilderde ook Schilderijtjes op papier, die, als ze werden ingelijst, een goedkoop alternatief voor schilderijen van olieverf waren. Er werd daarvoor eerst een tekening opgezet met pen en inkt. Deze werd vervolgens bedekt met dekverf. De contouren van de tekening bleven daarbij bestaan. Ook met deze techniek kon Avercamp op zijn magnifieke wijze de bleke winterse kleuren en de nuances van het ijs weergeven.