Helicobacter pylori
| Helicobacter pylori | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||
| Helicobacter pylori (Marshall et al. 1985) Goodwin et al. 1989) |
Helicobacter pylori ('spiraalvormige bacterie van de maagportier') is een bacterie die bij de mens in de maag voorkomt. In West-Europese landen bij een steeds kleiner percentage, 10-20%, maar in minder ontwikkelde en derde wereldlanden in veel hogere percentages, 60-90%. Bij veel mensen geeft de bacterie geen aanleiding tot klachten of ziekteverschijnselen; maar bij een klein percentage wel, namelijk vooral maagpijn, maagzweren en onsteking van het maagslijmvlies.
Het bestaan van deze bacterie die gedijt in een extreme omgeving, nl. het maagzuur is lang onbekend gebleven. De bacterie werd in 1982 ontdekt door de Australiërs Barry J. Marshall en J. Robin Warren, die ook aantoonden dat hij de oorzaak was van klachten en dat die klachten overgingen na het betrijden van de bacterie. Zij ontvingen daarvoor in 2005 de Nobelprijs voor de geneeskunde.
De bacterie lijkt volgens de laatste gangbare inzichten mogelijk ook verantwoordelijk te zijn voor het ontstaan van sommige gevallen van maagkanker. Door het introduceren van de maagzuurremmers (H2 remmers) in de jaren 80 zoals o.a cimetidine, daalde het aantal patiënten met maagkanker opzienbarend. Dit middel wordt tegenwoordig weinig meer voorgeschreven omdat het door andere, betere medicijnen (protonpompremmers), zoals omeprazol is vervangen .
De bacterie kan tegenwoordig aangetooond worden met een ademtest. Ook tijdens een gastroscopie worden er vaak biopten genomen voor onderzoek op H. pylori. Deze bacterie is een maagzuurresistente bacterie. D.w.z. hij kan zich langdurig handhaven in het zure milieu van de maag en kan zelf via de mond overgebracht worden. Hij kan bestreden worden (en daarmee de klachten van brandend maagzuur of gastritis) door 'tripeltherapie': één zuurremmer met twee soorten antibiotica. Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om de bestrijding met minder medicatie uit te voeren. De bacterie is niet erg besmettelijk: mensen die met succes behandeld zijn, raken meestal later niet meer geherinfecteerd. De besmetttingen vinden in de loop van het leven plaats, het aantal besmetten neemt langzaam toe met de leeftijd.
Uit genetisch onderzoek is gebleken dat Helicobacter pylori al lange tijd de mens als gastheer heeft. De genetische geschiedenis van een parasiet staat meestal los van die van de gastheer omdat er veel verspreiding van mens tot mens plaatsvindt. Daarentegen is er bij H. pylori sprake van een aantal stammen die de verspreidinggeschiedenis van de mens over de aarde weerspiegelen. Zo hebben Aziaten en Polynesiërs verwante stammen die verschillen van die in Europa of Afrika. Toch is er wel sprake van enige overdracht. Onder blanke Zuid-Afrikanen komen naast Europese stammen ook stammen van Afrikaanse oorsprong voor.
Achteraf gezien blijkt de bacterie de afgelopen honderd jaar al een aantal malen te zijn gezien en gemeld in medische wetenschappelijke artikelen, zonder dat daar iets mee is gedaan.
