Havank
Havank (pseudoniem van Hendrikus Frederikus (Hans) van der Kallen) (Leeuwarden, 19 februari 1904 - Leeuwarden, 22 juni 1964) was een Nederlandse schrijver.
Havank had al vroeg de ambitie schrijver te worden. Charles Nypels, de legendarische boekdrukker, raadde hem omstreeks 1932 aan zijn heil in Amsterdam te zoeken en daar kontakt te leggen met andere schrijvers en kunstenaars. In Amsterdam schreef hij zijn eerste boek, Het mysterie van St. Eustache, dat hij in 1934 aanbood aan de Utrechtse uitgever Bruna, die het in eerste instantie terugzond maar in 1935, na het overlijden van zijn auteur Ivans (Jacob van Schevichaven), wel wilde uitgeven. Anton van Duinkerken deed hem het pseudoniem Havank aan de hand, naar analogie overigens van dat van Ivans.
Het was het begin van een lange samenwerking met Bruna voor wie hij dertig zeer populaire misdaadromans zou schrijven, meestal met als hoofdpersoon Charles C.M. Carlier alias De Schaduw. In de boeken tot en met 'Polka mazurka' is Bruno Silvère nog de hoofdpersoon, al wordt de rol van "De Schaduw" wel vrij snel groter. De vroege romans lijken nog beïnvloed door Edgar Wallace. Voor Bruna vertaalde Havank ook een kleine veertig ‘The Saint’-boeken van Leslie Charteris en andere misdaadromans o.a. van R.A.J. Walling, E. Phillips Oppenheim, Raymond Chandler en Sydney Horler.
Al zijn romans en veel van zijn vertalingen werden als pockets in de Zwarte Beertjes-reeks van uitgeverij AW Bruna & Zn. uitgegeven met boekomslagen getekend door Dick Bruna. Al bij zijn leven zijn er meer dan zes millioen van zijn boeken verkocht. Rond 1980 begon de belangstelling voor zijn werk te tanen.
Havank heeft een wat zwervend bestaan geleid. In Nederland woonde hij in verschillende plaatsen. Voor de oorlog al verbleef hij een tijdlang in Parijs. Vanuit Frankrijk zond hij voorjaar 1940 het manuscript van "De Schaduw grijpt in" naar Bruna. De uitgever, beducht voor in beslagname door de bezetter, schrapte een eind weg voordat het manuscript naar de drukker ging. In 1949 verscheen voor het eerst de oorspronkelijke versie, maar in de Zwarte Beertjes-reeks herdrukte Bruna toch weer de "Deutschfreundliche" versie.
In 1942 wist Van der Kallen te ontkomen naar Londen waar hij Cynthia Vickers (1907-1987) leerde kennen met wie hij in 1946 in het huwelijk trad. Na een korte periode in Heemstede vertrok het paar naar Cagnes-sur-Mer. Later woonden ze nog op Palma de Mallorca. Het huwelijk liep slecht en Cynthia ging in 1955 definitief terug naar Londen. In 1957, na in een Utrechts ziekenhuis hersteld te zijn van een valpartij op Mallorca, vestigde Havank zich in Zuid-Engeland. Hij zocht Cynthia regelmatig op, en scheidde niet van haar.
In 1963 kwam Havank terug naar Leeuwarden waar hij een kamer betrok in het –later afgebroken - Leeuwardense hotel Amicitia, dat op enkele tientallen meters van zijn geboortehuis lag.
Havank overleed in zijn kamer in Amicitia in de late namiddag van 22 juni 1964. Op 26 juni werd bij begraven op de katholieke begraafplaats aan de Harlingerstraatweg. Zijn graf, lang zonder steen gebleven, wordt nu beheerd door de Stichting Mateor, waarvan de donateurs jaarlijks rond zijn sterfdag in Leeuwarden bijeenkomen en hun geliefde schrijver een bescheiden bloemenhulde brengen.
Aan zijn geboortehuis aan de Wirdumerdijk 41, is een bronzen gedenkplaat aangebracht. In de Reigerstraat, ook in Leeuwarden, herinnert een vignet van de Schaduw, naar ontwerp van Dick Bruna, aan de schrijver. In het door Havank veel bezochte Dekemastate in Jelsum staat een vitrine met een permanente expositie van Havank's boeken. Naar Havank's romanfiguur 'de Schaduw' werd in 1997 een literaire prijs vernoemd, de Schaduwprijs.
Havank citeerde in zijn boeken regelmatig uit de Bijbel maar was ook zeer belezen in de Nederlandse, Engelse, Franse en Duitse literatuur, waarvan de invloeden door zijn hele werk heen zichtbaar blijven. Volgens zijn biograaf J.P.M. Passage was hij “als kind van zijn tijd en van de gymnasiale cultuur in de jaren twintig en dertig (…) een traditioneel auteur in de beste zijn van het woord: zijn werk weerspiegelt de Westeuropese beschaving en het tijdloze belang ervan, zoals de ontwikkelde individualist in zijn milieu dat zag.”
[bewerk] Bibliografie
De Havank-serie:
- Het mysterie van St. Eustache - 1935
- Het raadsel van de drie gestalten - 1936
- Het spookslot aan de Loire - 1936
- Het probleem van de twee hulzen - 1937
- De man uit de verte - 1937
- De N.V. Mateor - 1938
- Er klopt iets niet - 1938
- Vier vreemde vrienden - 1939
- Hoofden op hol - 1939 (Duitse vertaling Kopflose Menschen - 1941)
- Polka mazurka - 1939 (Duitse vertaling Polka Mazurka - 1940)
- De Schaduw grijpt in - 1940
- De Cycloop - 1941 (Noch met Silvère noch met Carlier)
- De Schaduw contra de drie dartele doodgravers - 1943
- De Schaduw is terug - 1946
- Lijk halfstok - 1948 (als stripverhaal - 1972)
- In memoriam de Schaduw - 1948 (als stripverhaal - 1972)
- De versierde bedstee - 1949
- "Schaduw ... waarom?" - 1949
- De weduwe in de wilgen - 1950
- Deurwaardersdelirium - 1950
- Het geheim van de zevende sleutel - 1951
- De verkavelde bruidegom - 1952
- De zwarte Pontifex - 1953
- Havank-omnibus - 1953
- Circus Mikkenie - 1953
- Spaanse pepers - 1954
- Dodemans dollars - 1955
- De Schaduw & Co - 1957
- Vier Schaduwen en één Spook - 1958
- Caviaar en cocaïne - 1959
Na zijn dood werd Menuet te Middernacht uitgebracht dat was voltooid door de journalist Pieter Terpstra aan wie Havank het verhaal had verteld.
Terpstra voltooide daarna nog twee in Havank's nalatenschap gevonden incomplete manuscripten: De Erven Mateor en Mysterie op Mallorca. Hierna vervolgde hij de reeks onder de naam Havank+Terpstra met nog 21 andere romans waarvan de laatste in 1985 verscheen.
Er zijn ook nog drie verzamelbundels uitgegeven, die niet tot de echte Havank-serie behoren maar er in de regel wel worden bijgeteld:
- Griezelverhalen - 1957 (vertaalde verhalen)
- Griezelverhalen uit Japan - 1961 (vertaalde verhalen)
- Mary Christmas - 1976 (drie niet eerder gebundelde verhalen)
[bewerk] Over Havank
- Pieter Terpstra (samenst.), Hoogst merkwaardig; alles over Havank. Utrecht/Antwerpen: Bruna, 1974.
- (div. auteurs), In de Schaduw van Havank. Drachten/Leeuwarden: Friese Pers Boekerij, 1988.
- Sef Passage en Leendert Plaisier, Leeuwarden in de Schaduw van Havank. (Wandelroute). Leeuwarden: Perio, 1995.
- J.P.M. Passage, Havank; schets van leven en werk. Groningen: Uitgeverij Passage, 1997.
- Y.J. Glas-Heide, Schaduwpaden in Dwingeloo. Leeuwarden: Stichting Mateor, 1997.
- Marco Kalnenek, Havank in soorten en maten. eigen beheer, 1997.
- C.J. Aarts (samenst.), Havank bibliografie 1946-1955. Amsterdam: Uitgeverij C.J. Aarts en Antiquariaat Masjenka, 2000.
- Pieter Terpstra, Herinneringen aan Havank. Amsterdam/Leeuwarden: Uitgeverij C.J. Aarts mmv De Stichting Mateor, 2005.
- Pieter Terpstra, In het spoor van de Schaduw. Amsterdam/Leeuwarden: Uitgeverij C.J. Aarts & De Stichting Mateor, 2006.
