Handel met voorkennis
Men spreekt van Handel met voorkennis als iemand aandelen of andere effecten koopt of verkoopt terwijl hij meer informatie over de onderliggende waarde heeft dan de informatie die algemeen beschikbaar is.
De effectenmarkt is gebaat bij een zo helder mogelijke manier van koersvorming. Ideaal gesproken komt een koers ook tot stand doordat alle beleggers even veel zicht hebben op de ontwikkelingen die van belang zijn voor een bepaald fonds. Op basis van verwachtingen voor de toekomst, de huidige (economische) situatie en prestaties binnen een bedrijfstak in het algemeen en van het bedrijf in het bijzonder vormt iedereen zich een mening over een fonds, en handelt daarop. In feite is een koers dus het resultaat van alles wat men weet over een fonds en de wereld waarin het noteert. Maar wat nu als er partijen zijn die meer weten dan anderen? In dat geval kan het natuurlijk zijn dat iemand vlug aan het handelen slaat om zijn voordeel te doen met de voorsprong in kennis die hij heeft. Een dergelijke wijze van handelen is niet netjes, en zelfs verboden. Als iemand dit toch doet, wordt er van handel met voorkennis gesproken.
Het is in Nederland in de Wet toezicht effectenverkeer 1995, art. 46, geregeld dat iemand die beschikt over voorkennis niet mag handelen. Daarbij doet het er niet toe of achteraf gezien die voorkennis uiteindelijk tot winst of verlies heeft geleid. Hoewel deze regeling geldt voor iedereen bestaan er natuurlijk groepen die makkelijker over voorkennis zouden kunnen beschikken dan andere groepen. Denk hierbij aan directieleden van een bedrijf dat op het punt staat een revolutionair product te gaan marketen, of waarvan bij diezelfde directie juist bekend is dat de omzet dramatisch terugloopt. Voor directie en commissarissen gelden dan ook aparte regels waar het beleggen aangaat.
Ook specialisten op effectengebied mogen niet zomaar overal in handelen. Ze worden officieel aangemerkt als "insiders" en mogen daarom niet snel in en uit fondsen stappen om een leuk voordeeltje te behalen. Een effectenspecialist zou ook over een andere vorm van voorkennis kunnen beschikken dan een functionaris van een beursgenoteerd bedrijf: een handelaar die weet dat een cliënt een grote aankoop gaat doen, zou theoretisch vlak voor die aankoop zelf een order kunnen laten uitvoeren om zo van een te voorziene koersstijging te profiteren. Om dit mechanisme, dat men meestal "front running" noemt tegen te gaan mag de specialist dus niet ongehinderd en zonder controles handelen. Effectenspecialisten die verenigd zijn in de stichting DSI verplichten zich er toe niets te doen wat de effectenmarkten maar enigszins in een slecht daglicht zou kunnen stellen. Dit betekent dat ze niet alleen niet handelen met voorkennis, maar ook geen acties te doen die daarop zouden kunnen lijken.
Het blijft overigens wel mogelijk voor de meeste personen die over bepaalde kennis beschikken om het volledige effectenbeheer uit handen te geven aan een vermogensbeheerder, mits maar duidelijk is dat deze volledig zelfstandig en zonder "hulp" van de cliënt zijn beleggingskeuzes maakt.
Blijft het feit dat bewijzen van voorkennis over het algemeen bijzonder moeilijk is. Diverse door de Staat aangespannen zaken, die meestal begeleid werden door allerlei stevige uitspraken over hoe men een en ander zou aanpakken, liepen uiteindelijk af met volledige vrijspraak of door financiële schikking tussen aangeklaagden en de fiscus.
[bewerk] Preventie
Bedrijven hebben vaak interne voorschriften om te voorkomen dat het bedrijf door een voorkenniszaak in opspraak komt. Daarin worden maatregelen gesteld, zoals:
- Een 'stille periode' (quiet period) die loopt vanaf enkele weken voor de publicatie van de kwartaalcijfers tot enkele dagen daarna, waarin personeelsleden geen aandelen van hun bedrijf mogen kopen of verkopen.
- Een meldingsplicht voor elke aankoop of verkoop van aandelen in het bedrijf zelf of in gelieerde bedrijven voor bepaalde personen, zoals leden van de directie, raad van commissarissen, hoofd boekhouding en dergelijke. Gemelde transacties kunnen bovendien gepubliceerd worden om openheid van zaken te geven.
- Een strikte geheimhoudingsplicht voor koersgevoelige informatie die het bedrijf nog niet officieel heeft openbaar gemaakt.
- De genoemde maatregelen kunnen bovendien van toepassing worden verklaard op gezinsleden van de betrokkenen. Iemand mag ook niet een ànder vragen om aandelen kopen of te verkopen als hij voorkennis heeft.
