Groot Dictee der Nederlandse Taal

In dit artikel wordt een actuele gebeurtenis beschreven.
De informatie op deze pagina kan daarom snel veranderen.

Het Groot Dictee der Nederlandse Taal is een spellingwedstrijd die jaarlijks in december wordt gehouden. Het dictee vindt plaats in het gebouw van de Eerste Kamer in Den Haag en wordt uitgezonden door de Nederlandse en Vlaamse publieke omroep. De televisie-uitzending wordt gepresenteerd door de Nederlandse journalist Philip Freriks en sinds 2005 ook door de Vlaamse VRT-journaliste Martine Tanghe, omdat veel Vlamingen de Noord-Nederlandse tongval van de voorlezer niet goed verstaan.

Aan het dictee nemen elk jaar circa zestig deelnemers deel: veertig uit Nederland en twintig uit Vlaanderen. Beide groepen bestaan voor de helft uit uitgenodigde prominenten en voor de helft uit deelnemers die geselecteerd zijn via een voorronde in De Volkskrant en De Standaard. Tot en met 2005 was de winnaar altijd afkomstig uit de laatste groep.

Het eerste dictee werd gehouden in 1990, toen nog met uitsluitend Nederlandse deelnemers en onder de naam Nationaal Dictee der Nederlandse Taal. In 1991 deden er voor het eerst Vlamingen mee en kreeg het dictee zijn huidige naam.

Het Groot Dictee der Nederlandse Taal is niet te verwarren met het Groot Nederlands Dictee, een dictee dat gericht is op Vlaanderen en door het Davidsfonds georganiseerd wordt, in samenwerking met Knack, een Vlaams tijdschrift.

Sinds 2004 is er ook een Groot Kinderdictee. Dat wordt nog steeds alleen door Philip Freriks voorgelezen.

[bewerk] Jury 2006

Voorzitter: Jeltje van Nieuwenhoven, Nederlands politica
Henk Verkuyl, Nederlands emeritus hoogleraar taalkunde Universiteit Utrecht, schrijver van puzzelwoordenboeken
Ludo Permentier, Vlaams journalist, schrijver leidraad Groene Boekje en redacteur woordenboek Van Dale
Schrijver van het dictee, voor 2006 was dit: Martin Bril, Nederlands schrijver en columnist

[bewerk] Regels Groot- en Kinderdictee

Vanaf 2006 hanteert men de volgende regels:

Als norm voor de juiste spelling gebruikt de jury de Woordenlijst Nederlandse Taal, het Groene Boekje, uit 2005 inclusief de Leidraad aan het begin van het Groene Boekje. Dit geldt zowel voor het Groot Dictee, het Groot Kinderdictee als de voorrondes van de dictees. Voor woorden die niet in het Groene Boekje staan, geldt de spelling in het Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal, 14e herziene uitgave uit 2005.

Als fouten worden gerekend:

spelfouten (er kunnen meerdere fouten in één woord staan)
het onjuiste gebruik van koppeltekens en/of afbrekingstekens of het ontbreken daarvan
het niet op de juiste manier aaneenschrijven van samenstellingen
fouten tegen het gebruik van accenten (´,`, en ^), apostrofs (') en trema's (¨)
het gebruik van hoofdletters als het kleine letters moeten zijn
het gebruik van kleine letters als het hoofdletters moeten zijn
alles moet in letters geschreven worden: dus niet 11-jarige, maar elfjarige

Opmerking: als er een cijfer vast aan een woord zit moet het erbij, zoals in CO₂ of mp3.

Uiteraard mag er niet gespiekt, afgekeken, of gepraat worden. De jury adviseert om duidelijk te schrijven; bij twijfel wordt het fout gerekend!

Tot en met 2005 werd er nog het Groene Boekje uit 1995 en het Van Dale Groot woordenboek der Nederlandse taal, 13e herziene uitgave uit 1999 gebruikt. Dit omdat de nieuwe spelling uit 2005 officieel pas ingevoerd werd op 1 augustus 2006.

Tot en met 1995 werd er nog de voorkeurspelling uit het Groene Boekje uit 1954 gebruikt. Voor woorden die niet in het Groene Boekje stonden gold de spelling in Van Dale's Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, 12e herziene uitgave uit 1992. In de voorkeurspelling werd onder meer insekt als insect geschreven en preses als praeses.

[bewerk] Lijst van winnaars Groot Dictee

1990 - Artis: Marc de Smit (Nederland) - 5 fouten op een gemiddelde van 19 fouten
1991 - Reizen per spoor: Marjan Venman-Arts (Nederland) - 3 fouten op een gemiddelde van 24 fouten
1992 - Uit eten: Fer van Kampen (Nederland) - 2 fouten op een gemiddelde van 25 fouten
1993 - Het decembergevoel: Fabienne de Broeck (Vlaanderen) - 7 fouten op een gemiddelde van 26 fouten
1994 - De dicteetor: Louis Kesteloo (Nederland) - 6 fouten op een gemiddelde van 23 fouten
1995 - Uitzicht op zee: Diederik van Coillie (Vlaanderen) - 2 fouten op een gemiddelde van 23 fouten
1996 - De paden op!: Marc de Smit (Nederland) - 5 fouten op een gemiddelde van 27 fouten
1997 - De boekenwurm: Johan van Dam (Vlaanderen) - 1 fout op een gemiddelde van 28 fouten
1998 - Een winteravondvertelling: Joost Verheyen (Vlaanderen) - 2 fouten op een gemiddelde van 31 fouten
1999 - Het jachtige bestaan: Era Gordeau (Nederland) - 5 fouten op een gemiddelde van 33 fouten
2000 - De brief: Jacques Verhaege (Vlaanderen) - 6 fouten op een gemiddelde van 37 fouten
2001 - De portemonnee: Gedeelde eerste plaats: Caroline Schrijvers (Vlaanderen), Jean Spelmans (Vlaanderen), Jozef Lamberts (Vlaanderen) - 3 fouten op een gemiddelde van 31 fouten
2002 - Telefoon!: Guy de Kort (Vlaanderen) - 0 fouten op een gemiddelde van 25 fouten
2003 - De hittegolf: Oscar Fernald (Nederland) - 7 fouten op een gemiddelde van 39 fouten
2004 - Normen en waarden: Frans Wollrabe (Nederland) - 1 fout op een gemiddelde van 25 fouten (na rectificatie)
2005 - Thuis voor de buis: Elsie Ribbens uit Zingem (Vlaanderen) - 4 fouten op een gemiddelde van 33 fouten
2006 - De soapopera: Jacques Bettelheim uit Koudekerk aan den Rijn (Nederland) - 5 fouten op een gemiddelde van 31 fouten

[bewerk] Lijst van winnaars Groot Kinderdictee

2004 - Gekrakeel: Anneleen Denoo (Vlaanderen) - 0 fouten op een gemiddelde van 10 fouten
17/12/2005 - Echt gebeurd: Dennis Geleyn uit Kieldrecht maakte 5 fouten, op een gemiddelde van 20. Jasper Van Looy uit Westerlo werd met 8 fouten tweede. De Nederlandse Jules Arts werd derde met 10 fouten.
16/12/2006 - Kirsten Van der Elst uit Okegem - 1 fout op een gemiddelde van 11. Michiel uit Ternat maakte drie fouten en werd tweede. De Nederlandse Maik en de Vlaamse Ornella deelden de derde plaats met 5 fouten. Doordat de winnares Kirsten niet naar school gaat, maar huisonderwijs volgt, laait de discussie over (de kwaliteit van) het huisonderwijs terug op.