Gretta Duisenberg
Gretta Duisenberg-Nieuwenhuizen (1942) is een Nederlands politiek activiste. Sinds 2002 is ze voorzitter van de initiatiefgroep Stop de Bezetting die zich tegen de Israëlische bezetting van de Palestijnse Gebieden keert. Ze is de weduwe van Wim Duisenberg.
Inhoud |
[bewerk] Levensloop
Gretta Duisenberg is geboren als Greetje Nieuwenhuizen in een streng-gereformeerd gezin in Haarlem, haar vader was politieman aldaar. Ze groeide op als lid van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt in Haarlem en Amsterdam, maar brak in de jaren zestig met haar religieuze achtergrond. Ze begon een loopbaan als verpleegkundige en was in de jaren zeventig enige jaren getrouwd met de internist Bedier De Prairie. Ze kregen drie kinderen. In die periode is ze de naam Gretta gaan voeren.
Na haar scheiding bleef ze de naam van haar ex-man dragen en ging ze door het leven als Gretta Bedier de Prairie. In die periode ging ze zich actiever met politiek bezighouden. In 2004 vertelde ze aan televisieprogrammamaker Michiel van Erp dat ze in de loop der jaren aan talloze demonstraties had deelgenomen en bijvoorbeeld voor een project van de Novib naar Bangladesh reisde.
Aan het einde van de jaren zeventig raakte ze betrokken bij het Transnational Institute (TNI), een organisatie die voor de Derde Wereld wil opkomen en kritisch is tegenover de mondialisering. Deze organisatie had zich bijvoorbeeld ontfermd over de Amerikaanse CIA-dissident Philip Agee, die uit de school klapte over CIA-praktijken. Ze was aanwezig bij diens huwelijk. In deze jaren was Gretta lid van de PSP.
Aan het begin van de jaren tachtig had ze korte tijd een relatie met de toenmalige Nederlandse minister van Defensie Hans van Mierlo, via hem leerde ze Wim Duisenberg kennen. In 1987 trouwde Gretta Nieuwenhuizen met Wim Duisenberg die destijds president van de Nederlandsche Bank was en in 1998 president van de Europese Centrale Bank werd. In 2005 overleed Wim Duisenberg in zijn vakantiehuis te Frankrijk. Op dit moment is Gretta Duisenberg lid van de SP.
[bewerk] Strijden voor de Palestijnse zaak
[bewerk] Palestijnse vlag (2002)
Op 13 april 2002 nam Duisenberg deel aan een protestdemonstratie naar aanleiding van de Operatie Beschermend Schild – een actie van het Israëlische leger, dat daarbij verschillende steden op de Westelijke Jordaanoever was binnengevallen. De Palestijnse vlag die ze bij die gelegenheid met zich meevoerde, hing in de weken daarna aan het balkon van huize Duisenberg in Amsterdam-Zuid.
Na twee weken besteedde De Telegraaf op de voorpagina aandacht aan het feit dat de president van de Europese Centrale Bank een Palestijnse vlag aan zijn huis had hangen. Internationale media namen het bericht over. Gretta Duisenberg werd in korte tijd de bekendste Nederlandse actievoerder voor de Palestijnse zaak. In een gesprek met haar joodse buren, die zich stoorden aan de aanwezigheid van de vlag, zou ze hebben gezegd dat het "de puissant rijke joden in Amerika zijn die Israël in stand houden, waardoor ze in Israël de Palestijnen kunnen onderdrukken". De Federatie Joods Nederland diende een strafklacht in omdat deze uitspraak aan het antisemitische beeld van 'de rijke jood' zou appelleren. Duisenberg zelf zei dat ze had gedoeld op "de rijke joodse lobby in Amerika".
De vlag was ondertussen door haar echtgenoot van het huis verwijderd, omdat hij de media-aandacht zat was. Het doek maakte in de zomer van 2002 een promotionele rondreis door Nederland, waarbij het aan diverse gevels werd gehangen. Duisenberg nam in juni het initiatief tot de oprichting van de actiegroep Stop de Bezetting, waarvan ze voorzitter werd. De groep organiseerde in september 2002 een handtekeningenactie tegen de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden. Toen er 6000 handtekeningen waren verzameld, en dit in aanwezigheid van een radiojournaliste, Hettie Lubberdink van de AVRO, net aan Duisenberg werd gemeld, vroeg Lubberdink op hoeveel handtekeningen Duisenberg hoopte. Ze antwoordde: "zes miljoen", waarop zij en de interviewster beiden in de lach schoten. Het antwoord "zes miljoen" werd door sommigen als een onsmakelijke toespeling op het aantal slachtoffers van de Holocaust beschouwd. Gretta Duisenberg ontkende echter iedere relatie van het genoemde getal met de Holocaust en hield vol dat ze 6 miljoen puur als veelvoud van de 6000 verzamelde handtekeningen genoemd had. In oktober dienden Abraham Moszkowicz en Herman Loonstein, de voorzitter van de Federatie Joods Nederland, een aanklacht tegen haar in. Het OM stelde wel dat de uitspaak krenkend en kwetsend voor joden was, maar ging niet tot vervolging over.
[bewerk] Bezoek aan de Palestijnse gebieden (2003)
Een voorgenomen bezoek van Duisenberg aan Israël en de bezette gebieden, waarvoor zij door UCP (United Christians for Peace) was uitgenodigd, werd in november 2002 afgelast.
In januari 2003 ging de reis alsnog door, nu als privéreis, hierbij werd ze vergezeld door schrijfster Anja Meulenbelt, SP-lid Hans de Boer en chirurg Tariq Shadid, zelf van Palestijnse afkomst. Tijdens een bezoek aan de Gazastrook sprak ze met een verslaggever van het NOS-Journaal over de Palestijnse zelfmoordaanslagen: "Ik mag het niet zeggen, maar ik snap het wel. Als je geen hoop in het leven meer hebt, geen toekomstperspectief, wat moet je dan?" Later benadrukte ze dat ze, ondanks haar begrip voor de achtergronden, de zelfmoordaanslagen veroordeelde. Op 8 januari 2003 bracht ze tijdens een anderhalf uur durende ontmoeting met Yasser Arafat in Ramallah het onderwerp op kritische wijze ter sprake. Hij overtuigde haar ervan dat ook hij de zelfmoordacties afkeurde.
Na afloop van het gesprek kwam Gretta Duisenberg gearmd met Arafat naar buiten, en sloeg haar arm om hem heen voor het oog van de vele camera's. De Nederlandse media besteedden vooral aandacht aan de aanname dat dit soort publiekelijke intimiteiten tussen mannen en vrouwen in de islamitische wereld zeer ongebruikelijk is. Ook in de Palestijnse media, en de overige media in het Midden Oosten, werd aan haar bezoek aan Arafat uitgebreid aandacht besteed, inclusief de in Nederland ophef veroorzakende beelden van "intimiteit", maar deze werden niet, zoals in Nederland wel het geval was, in een negatief daglicht geplaatst.
De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Scheffer bekritiseerde Duisenberg omdat ze voor haar privéreis naar Israël gebruik maakte van een diplomatiek paspoort. Het echtpaar Duisenberg verweerde zich met de mededeling dat Gretta geen ander paspoort had. Na haar terugkeer in Nederland noemde Duisenberg weliswaar Arafat "het belegerde symbool van de Palestijnse natie" maar ook "een teleurstellend leider" met wie ze geen buitengewone lotsverbondenheid voelde. "Mijn lotsverbondenheid betreft daarentegen wél de burgers aan beide zijden van het conflict die zich blijven inzetten voor een rechtvaardige vrede."
In juni 2003 maakte Duisenberg, zelf van oorsprong verpleegkundige, deel uit van de Medical Fact Finding Mission Palestine. Deze delegatie bestond behalve haar uit twee Nederlandse en drie Belgische artsen en werd georganiseerd door de Stop de Bezetting, in samenwerking met Geneeskunde voor de Derde Wereld, Artsen voor Vrede, de Union of Palestinian Medical Relief Committees, CODIP, het Vlaams Palestina Komitee en het Actieplatform Palestina. Aanleiding voor de missie was een noodoproep van het Internationale Rode Kruis, waarin werd aangegeven dat de Israëlische bezettingsmacht de medische zorg in de Westelijke Jordaanoever en Gaza belemmerde.
Israël gaf de medici echter geen toestemming het land te betreden en stuurde ze met hetzelfde vliegtuig terug. Duisenberg mocht als enige delegatielid het land wel in, maar keerde uit solidariteit met haar delegatie terug naar Nederland. De SP en GroenLinks dienden naar aanleiding van de afwijzing van de delegatie schriftelijke Kamervragen in. De Nederlandse regering gaf uit hoofde van minister Jaap de Hoop Scheffer aan de kritiek op het beleid van de Israëlische regering te delen, maar hierin geen aanleiding voor verdere diplomatieke interventies te zien.
Op 11 oktober 2003 kondigde Duisenberg een nieuwe reis naar Israël en de bezette gebieden aan. Ze wilde samen met medestanders als menselijk schild dienen om Arafat te beschermen. De columnist Luuk Koelman schreef er een satirische column over die op zijn website en in het dagblad Metro werd gepubliceerd. Duisenberg werd in de column geportretteerd als iemand die vergeefs seksueel contact met Yasser Arafat zocht. Duisenberg spande een kort geding tegen Koelman aan en werd in het gelijk gesteld. Koelman moest de column van zijn website verwijderen en een rectificatie plaatsen. Hij begon een bodemprocedure die hij op 9 maart 2005 won.
Duisenbergs reis vond plaats in januari 2004. Ze sloot zich aan bij de International Human Rights March.
[bewerk] Stop de Bezetting (2004)
In februari van dat jaar richtten leden van Stop de Bezetting, waarvan Duisenberg voorzitter werd, samen met het Nederland Palestina Komitee en de Palestijnse Gemeenschap Nederland de initiatiefgroep Stop de Muur op. De groep sprak zich uit tegen de barrière die Israël op de Westelijke Jordaanoever bouwt.
In oktober 2005 wilde Duisenberg opnieuw een bezoek brengen aan Palestijns gebied. De toegang tot Israël werd haar echter door Israël geweigerd, naar verluidt om veiligheidsredenen. Daardoor kon ze ook Palestijns gebied niet bereiken. Andere leden van de delegatie, waaronder de schrijver Mohamed Benzakour mochten het land wel in.
[bewerk] 'Het zwarte schaap' (2005)
Op 12 november 2005 was Duisenberg de hoofdgast in het televisieprogramma 'Het zwarte schaap'. Nog vóór de uitzending – het programma was opgenomen – ontstond een relletje over haar uitspraken.
In dat programma besprak ze onder meer de joodse gemeenschap in Nederland, en met name in haar wijk Amsterdam-Zuid. Ze gaf aan dat als ze in een restaurant wil eten ‘joodse dames’ als ze haar zien zitten achter het raam, een middelvinger naar haar opsteken.
Ze maakte een opmerking over Nederlandse joden: "Ze annexeren niet alleen de Palestijnse gebieden, maar ook de restaurants van Oud-Zuid." Enkele aanwezigen, onder wie de journalist Hans Knoop, schoot dit in het verkeerde keelgat omdat hij dit als een antisemitische uiting opvatte. Ook begon ze in de uitzending zelf opnieuw over haar uitspraak in 2002 over de "zes miljoen handtekeningen", waarvan ze het kwaadaardig vindt dat mensen denken dat ze bewust op de Holocaust doelde. In de uitzendingen werden allerlei meningen over Duisenberg verwoord. Hans Knoop noemde haar een boosaardige persoonlijkheid, maar Dries van Agt twijfelde niet aan haar goede bedoelingen. Tineke Huizinga van de ChristenUnie vroeg zich af of Duisenberg wel kennis van zaken heeft, omdat ze bij het getal "zes miljoen" niet direct aan de Holocaust dacht. Duisenberg antwoordde daarop: "Ik zou bijna zeggen, zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten. Zij denkt daaraan, ik niet."
Een dag na de uitzending werd het online condoleanceregister voor haar echtgenoot, Wim Duisenberg, enkele uren gesloten vanwege de vele discussies die er gevoerd werden. Advocaat Bram Moszkowicz onderzocht na de uitzending de mogelijkheid van een strafklacht tegen Duisenberg vanwege discriminerende uitlatingen. Op 19 januari 2006 wordt bekend gemaakt dat de Amsterdamse politie Gretta Duisenberg zal verhoren in verband met haar uitspraken.
In juli 2006 ziet het Openbaar Ministerie (OM) geen gronden om Gretta Duisenberg te vervolgen wegens belediging en discriminatie van de joodse gemeenschap naar aanleiding van haar uitspraken in het televisieprogramma Het Zwarte Schaap. Volgens het OM staat in het programma Het Zwarte Schaap de hoofdpersoon negatief in de schijnwerpers, waarmee scherpe opmerkingen worden uitgelokt. In die context wordt een eventuele beleding eigenlijk weggenomen. Daarmee vervalt volgens het OM de grond om Duisenberg eventueel te vervolgen.
[bewerk] Relatie met Hamas
Duisenberg had een goede relatie met Yasser Arafat. Ook met de Hamas onderhoudt zij goede relaties. De leider van de Hamas, Yussef Hassan, wordt door Duisenberg een "bijzondere aardige man" gevonden (Volkskrant dd 25-2-2006, pag. 25). Ze is ook "heel blij dat" Hamas aan de macht is gekomen in de Palestijnse gebieden, en meent dat er geen angst hoeft te bestaan voor deze organisatie. Slechts enkelen binnen deze beweging hebben, naar haar inzicht, terroristische neigingen. Deze neigingen worden volgens Duisenberg vooral aangewakkerd door de staat Israël, die nodeloos agressief optreedt tegen de Palestijnen. Duisenberg stelt vooral de staat Israël verantwoordelijk te houden voor de wandaden zoals die gepleegd zijn tijdens de Intifada.
[bewerk] Uitspraken in Nieuwe Revu (2006)
In september 2006 kwam Duisenberg opnieuw in opspraak toen ze in het bijzijn van een verslaggeefster van het weekblad Nieuwe Revu gezegd zou hebben dat "Israëli's altijd liegen. Dat zie je aan die koppen. Schoften zijn het". Over de ontvoering van twee Israëlische soldaten zou ze hebben gezegd: "Ik keur die ontvoeringen goed. Dit is hun (Hezbollah) enige manier om gevangenen vrij te krijgen. Wat me razend maakt is dat Nederland nu geen troepen wil sturen omdat ze bang zijn een jood te raken."
Ook noemt Duisenberg in het artikel dat in Nieuwe Revu verscheen, wederom het getal van zes miljoen, dit keer als zijnde het aantal handtekeningen dat ze op wil halen voor een nieuw op te richten politieke partij. "Wat heb jij toch met dat getal?", wordt er gevraagd. Gretta: "Ik weet het ook niet, gek he?".
In een reactie op het artikel vertelde Duisenberg in het televisieprogramma Pauw & Witteman dat ze inderdaad een grapje had gemaakt over het getal 6 miljoen omdat ze daar zo vaak mee in verband wordt gebracht. Duisenberg ontkende dat ze de andere gewraakte uitlatingen had gedaan. Volgens haar waren die delen uit het artikel "Aperte onjuistheden. Smerigheid." Om die reden probeerde Duisenberg publicatie van het artikel te voorkomen. Volgens de hoofdredacteur van Nieuwe Revu had ze voor publicatie tweemaal aangeboden gekregen het artikel te herzien. Zij ging hier volgens hem niet op in. Op 6 september overwoog Duisenberg juridische stappen tegen Nieuwe Revu en de journaliste te nemen, wegens het opzettelijk verdraaien van uitspraken en feiten en daarmee het beschadigen van haar naam en politieke boodschap.
