Ginkgo biloba
| Ginkgo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Jong blad van de ginkgo |
|||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
| soort | |||||||||||||||
| Ginkgo biloba L. |
Ginkgo biloba is een boom in de plantenfamilie Ginkgoaceae, en wordt ook wel ginkgo, Japanse notenboom, Japanse tempelboom of Chinese tempelboom genoemd. Deze boom is een levend fossiel, nagenoeg onveranderd sinds de tijd van de dinosauriërs.
Inhoud |
[bewerk] Beschrijving
De ginkgo kent zowel vrouwelijke als mannelijke exemplaren. Wereldwijd zijn er minder vrouwelijke Ginkgobomen dan mannelijke. Dit komt omdat de mens selectief mannelijke bomen aanplant: de (vrouwelijke) vruchten verspreiden namelijk een onaangename geur. Het verschil tussen beide geslachten is alleen te zien wanneer de boom in bloei staat. De boom groeit onregelmatig en kegelvormig, en wordt circa 40 meter hoog. In Nederland en België worden kweekvormen gebruikt waardoor de boom vaak niet zo hoog wordt.
[bewerk] Vrucht
De 'vruchten' van de ginkgo zijn botanisch gezien de zaden. Doordat de zaadhuid vlezig is, lijken het vruchten. De zaden zijn abrikoosvormig met een zilveren gloed (vandaar de naam Ginkgo: gin = zilver; kyo = abrikoos). Als de zaden in het najaar op de grond vallen, begint de vlezige zaadhuid te rotten waardoor er butaanzuur vrijkomt, wat ruikt als ranzige boter. De inhoud van de zaden wordt in China en Japan beschouwd als delicatesse, waaraan bovendien tal van heilzame werkingen wordt toegeschreven. De schors van de ginkgo is relatief goed bestand tegen vuur. Ook heeft de boom een natuurlijke weerstand tegen ziekten, luchtvervuiling, en radioactieve straling.
[bewerk] Classificatie
De ginkgo zit tussen een naaldboom en een loofboom in; het is geen van beide. De plant behoort namelijk tot een aparte orde van naaktzadigen, die gedurende het mesozoïcum (248 tot 65 mln. jaar geleden) van grote betekenis was, maar thans op één soort na is uitgestorven.
De geslachtsnaam van de enige overgebleven soort, Ginkgo biloba , komt van het Chinese Ginkyo, wat betekent zilveren abrikoos. Het woord biloba betekent twee lobben en verwijst naar de vorm van de bladeren.
[bewerk] Verspreiding
Tijdens het Tertiair kwam de ginkgo over vrijwel het hele Noordelijke halfrond voor. Tijdens onze jaartelling was de boom aan het uitsterven. Waarschijnlijk is de boom rond 800 samen met het boeddhisme uit China naar Japan overgekomen. Daar werd de boom bij tempels gekweekt, wat de bijnaam tempelboom opleverde.
In 1730 is de ginkgo naar Europa gebracht en in 1784 naar Amerika. De Ginkgoboom komt in het wild alleen nog voor in het berglandschap van de provincie Chekiang (in het oosten van China). De waarschijnlijk oudste Europese boom staat in Utrecht, maar de dikste staat in het Vlaams-Brabantse Geetbets. Het is niet bekend hoe oud deze laatste boom is.
[bewerk] Symboliek
In het Verre Oosten is de ginkgo een voorwerp van verering. In Japan wordt de boom als een god vereerd. De ginkgo staat symbool voor onveranderlijkheid, hoop, liefde, toverkracht, tijdloosheid, en een lang leven. Vele kunstenaars zijn geïnspireerd door de Ginkgoboom. Het was de lievelingsboom van Goethe. Hij heeft er enkele honderden opgekweekt en geplant. Ook schreef hij er een sonnet over.
[bewerk] Toepassingen
[bewerk] Geneeskundige kracht
Al duizenden jaren worden in China de zaden van de ginkgo gebruikt bij ademhalingsproblemen, blaas-en nierproblemen, spijsverteringsproblemen, gehoorverlies en andere kwalen. De bladeren worden onder andere gebruikt om de bloedsomloop te verbeteren, bij ademhalingsproblemen, gehoorverlies, geheugenverlies, huidziekten, en angst.
De moderne medische wetenschappelijke wereld heeft zeer veel onderzoek gedaan naar de geneeskundige werking van de Ginkgoboom, vooral de bladeren.
Preparaten die Ginkgo biloba bevatten zijn zeer populair, vooral in de landen om ons heen, voornamelijk in Duitsland en Frankrijk, voor de bestrijding van circulatiestoornissen in de hersenen en de ledematen. In 1992 publiceerden J. Kleijnen en P. Knipschild in The Lancet over deze plant. Ze analyseerden 55 onderzoeken naar het effect van Ginkgo biloba bij claudicatio intermittens ('etalage benen') en zogenoemde 'cerebrale insufficiëntie', een syndroom dat geassocieerd wordt met beginnende dementie. In 54 van deze trials werd een positief effect van het middel gezien, maar de meeste onderzoeken vertoonden ernstige methodologische tekortkomingen. Slechts tien onderzoeken kregen het predicaat 'goed'. In Nederland wordt ginkgo op recept voorgeschreven voor etalagebenen.
Het dagblad Het Parool van 18 maart 1999 meldde dat in de volgende week de Maastrichtse epidemioloog M. van Dongen zou promoveren op een onderzoek naar de werking van Ginkgo biloba. Zijn conclusie: er is geen bewijs dat de zogenaamde 'geheugenpil' werkzaam is. Andere onderzoeken spreken dit weer tegen. Vooral in de homeopathie gelooft men in de rol van dit kruid in de behandeling en preventie van leeftijdsgebonden klachten. De Ginkgoboom wordt dan gebruikt tegen problemen met de bloedsomloop.
[bewerk] Andere toepassingen
Het blad van de ginkgo wordt ook gebruikt in cosmetica (huidproducten, shampoo), als insecticide en als mest.
[bewerk] Bronnen
- Het Parool (18 maart 1999)
- Cor's Ginkgo Pages: alle aspecten van de Ginkgo
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Ginkgo biloba op Wikimedia Commons. |
