Geologisch tijdvak
De geologische geschiedenis van de Aarde wordt ingedeeld in een aantal geologische tijdvakken.
Inhoud |
[bewerk] Standaardisatie
Hoewel er in de wetenschappelijke wereld wel overeenstemming is over de volgorde en de namen van deze tijdvakken is er nog steeds onduidelijkheid over de precieze datering van met name de oudere tijdvakken. In 2004 is door de International Commission on Stratigraphy (ICS), dochterorganisatie van de International Union of Geological Sciences (IUGS), een internationale overeenkomst opgesteld om grotere helderheid in de tijdsschaal te brengen. Dit heeft geleid tot een internationaal erkend schema waarin namen, datering en kleurcodes vastgelegd zijn. In onderstaande tabel wordt gebruikgemaakt van de internationale kleurcodering. Daarnaast is er een enigszins afwijkende kleurcodering die alleen in de VS wordt gebruikt.
[bewerk] Grensvlakken
Voor de tijdvakken van het Phanerozoïcum zijn alle grensvlakken tussen de tijdperken nu vastgelegd aan de hand van zogenoemde golden spikes of global standard stratotype-section and points (GSSPs). Dit zijn bekende grensvlakken tussen bepaalde aardlagen. De eerste GSSP werd al in 1972 in Tsjechië vastgesteld. Het betreft een grensvlak tussen Siluur en Devoon waar plotseling een bepaald dier (een graptoliet) uitstierf. Voor alle Phanerozoïsche overgangen zijn nu dit soort grensvlakken gedefinieerd. De ouderdom van deze GSSPs is ook bij goede benadering bekend, maar kan zeker nog in de toekomst verder bijgesteld worden. De definitie van de grenslaag ligt nu echter helemaal vast.
[bewerk] Toekomstige plannen
Het is de bedoeling het stelsel van grensvlakken verder terug in de tijd uit te breiden en in 2008 hoopt men voor alle tijdvakken een zinnige definitie vastgesteld te hebben.
[bewerk] Huidige indeling
De geologische tijdvakken worden van recent tot het ontstaan van de Aarde als volgt ingedeeld, waar mogelijk is de in West-Europa gebruikelijke indeling gebruikt in plaats van de Amerikaanse en soms officiële:
| Eon | Era | Periode | Subperiode | Epoch | Tijd geleden (Ma) |
|---|---|---|---|---|---|
| Phanerozoïcum | Cenozoïcum | Neogeen | Holoceen | 0 - 0,0115 | |
| Pleistoceen | Weichselien | 0,0115 - 0,11 | |||
| Eemien | 0,11 - 0,15 | ||||
| Saalien | 0,15 - 0,38 | ||||
| Holsteinien | 0,38 - 0,40 | ||||
| Elsterien | 0,40 - 0,42 | ||||
| Cromerien | 0,42 - 0,85 | ||||
| Bavelien | 0,85 - 1,07 | ||||
| Menapien | 1,07 - 1,20 | ||||
| Waalien | 1,20 - 1,45 | ||||
| Eburonien | 1,45 - 1,80 | ||||
| Tiglien | 1,80 - 2,40 | ||||
| Pretiglien | 2,40 - 2,588 | ||||
| Plioceen | Piacenzien | 2,588 - 3,60 | |||
| Zanclien | 3,60 - 5,332 | ||||
| Mioceen | Messinien | 5,332 - 7,246 | |||
| Tortonien | 7,246 - 11,608 | ||||
| Serravallien | 11,608 - 13,65 | ||||
| Langhien | 13,65 - 15,97 | ||||
| Burdigalien | 15,97 - 20,43 | ||||
| Aquitanien | 20,43 - 23,03 | ||||
| Paleogeen | Oligoceen | Chattien | 23,03 - 28,4 | ||
| Rupelien | 28,4 - 33,9 | ||||
| Eoceen | Priabonien | 33,9 - 37,2 | |||
| Bartonien | 37,2 - 40,4 | ||||
| Lutetien | 40,4 - 48,6 | ||||
| Ypresien | 48,6 - 55,8 | ||||
| Paleoceen | Thanetien | 55,8 - 58,7 | |||
| Selandien | 58,7 - 61,7 | ||||
| Danien | 61,7 - 65,5 | ||||
| Mesozoïcum | Krijt | Laat | Maastrichtien | 65,5 - 70,6 | |
| Campanien | 70,6 - 83,5 | ||||
| Santonien | 83,5 - 85,8 | ||||
| Coniacien | 85,8 - 89,3 | ||||
| Turonien | 89,3 - 93,5 | ||||
| Cenomanien | 93,5 - 99,6 | ||||
| Vroeg | Albien | 99,6 - 112,0 | |||
| Aptien | 112,0 - 125,0 | ||||
| Barremien | 125,0 - 130,0 | ||||
| Hauterivien | 130,0 - 136,4 | ||||
| Valanginien | 136,4 - 140,2 | ||||
| Berriasien | 140,2 - 145,5 | ||||
| Jura | Malm | Tithonien | 145,5 - 150,8 | ||
| Kimmeridgien | 150,8 - 155,0 | ||||
| Oxfordien | 155,0 - 161,2 | ||||
| Dogger | Callovien | 161,2 - 164,7 | |||
| Bathonien | 164,7 - 167,7 | ||||
| Bajocien | 167,7 - 171,6 | ||||
| Aalenien | 171,6 - 175,6 | ||||
| Lias | Toarcien | 175,6 - 183,0 | |||
| Pliensbachien | 183,0 - 189,6 | ||||
| Sinemurien | 189,6 - 196,5 | ||||
| Hettangien | 196,5 - 199,6 | ||||
| Trias | Keuper | Rhaetien | 199,6 - 203,6 | ||
| Norien | 203,6 - 216,5 | ||||
| Carnien | 216,5 - 228,0 | ||||
| Muschelkalk | Ladinien | 228,0 - 237,0 | |||
| Anisien | 237,0 - 245,0 | ||||
| Buntsandstein | Olenekien | 245,0 - 249,7 | |||
| Indien | 249,7 - 251,0 | ||||
| Paleozoïcum | Perm | Zechstein | Changhsingien | 251,0 - 253,8 | |
| Wuchiapingien | 253,8 - 260,4 | ||||
| Capitanien | 260,4 - 265,8 | ||||
| Wordien | 265,8 - 268,0 | ||||
| Roadien | 268,0 - 270,6 | ||||
| Rotliegend | Kungurien | 270,6 - 275,6 | |||
| Artinskien | 275,6 - 284,4 | ||||
| Sakmarien | 284,4 - 294,6 | ||||
| Asselien | 294,6 - 299,0 | ||||
| Carboon | Silesien | Stephanien | 299,0 - 303,9 | ||
| Westfalien | 303,9 - 313,0 | ||||
| Namurien | 313,0 - 326,4 | ||||
| Dinantien | Viséen | 326,4 - 345,3 | |||
| Tournaisien | 345,3 - 359,2 | ||||
| Devoon | Laat | Famennien | 359,2 - 374,5 | ||
| Frasnien | 374,5 - 385,3 | ||||
| Midden | Givetien | 385,3 - 391,8 | |||
| Eifelien (Couvinien) | 391,8 - 397,5 | ||||
| Vroeg | Emsien | 397,5 - 407,0 | |||
| Pragien (Siegenien) | 407,0 - 411,2 | ||||
| Lochkovien (Gedinien) | 411,2 - 416,0 | ||||
| Siluur | Pridoli | 416,0 - 418,7 | |||
| Ludlow | Ludfordien | 418,7 - 421,3 | |||
| Gorstien | 421,3 - 422,9 | ||||
| Wenlock | Homerien | 422,9 - 426,2 | |||
| Sheinwoodien | 426,2 - 428,2 | ||||
| Llandovery | Telychien | 428,2 - 436,0 | |||
| Aeronien | 436,0 - 439,0 | ||||
| Rhuddanien | 439,0 - 443,7 | ||||
| Ordovicium | Laat | Hirnantien | 443,7 - 445,8 | ||
| 445,8 - 455,8 | |||||
| 455,8 - 460,9 | |||||
| Midden | Darriwilien | 460,9 - 468,1 | |||
| 468,1 - 471,8 | |||||
| Vroeg | 471,8 - 478,6 | ||||
| Tremadocien | 478,6 - 488,3 | ||||
| Cambrium | Furongien | 488,3 - ? | |||
| Paibien | ? - 501,0 | ||||
| Midden | 501,0 - ? | ||||
| ? - 513,0 | |||||
| Vroeg | 513,0 - ? | ||||
| ? - 542,0 | |||||
| Eon | Era | Periode | Tijd geleden (Ma) | |
|---|---|---|---|---|
| Precambrium | Proterozoïcum | Neoproterozoïcum | Ediacaran | 542 - ~630 |
| Cryogenien | ~630 - 850 | |||
| Tonien | 850 - 1000 | |||
| Mesoproterozoïcum | Stenaien | 1000 - 1200 | ||
| Ectasien | 1200 - 1400 | |||
| Calymmien | 1400 - 1600 | |||
| Paleoproterozoïcum | Statherien | 1600 - 1800 | ||
| Orosirien | 1800 - 2050 | |||
| Rhyacien | 2050 - 2300 | |||
| Siderien | 2300 - 2500 | |||
| Archaïcum | Neoarchaïcum | 2500 - 2800 | ||
| Mesoarchaïcum | 2800 - 3200 | |||
| Paleoarchaïcum | 3200 - 3600 | |||
| Eoarchaïcum | 3600 - 3800 | |||
| Hadeïcum | Vroeg Imbrien | 3800 - 3850 | ||
| Nectarien | 3850 - 3950 | |||
| Bekken Groepen | 3950 - 4150 | |||
| Crypticum | 4150 - ca.4600 | |||
