Gemeentedecreet
Het gemeentedecreet is het decreet van het Vlaams Parlement, dat de werking van de lokale besturen regelt. De bevoegdheid om de organisatie van gemeenten en de provincies te regelen, is in België sinds 1 januari 2002 overgedragen aan de gewesten (Lambermont-akkoord). Dat betekent dat Vlaanderen en Wallonië voortaan de werking regelen van elk vijf provincies en respectievelijk 308 en 262 gemeenten. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft zelf de provinciebevoegdheden en de organieke bevoegdheid over de 19 Brusselse gemeenten.
De gewesten kunnen dus de oude "Belgische" gemeentewet (verwarrend genoeg "Nieuwe Gemeentewet" genaamd) vervangen door hun eigen wetgeving. Vlaanderen deed dat op 6 juli 2005 door de goedkeuring van zijn gemeentedecreet.
De Vlaamse minister van binnenlandse zaken somde de voornaamste vernieuwingen op:
- de voorzitter van het OCMW is lid van het college van burgemeester en schepenen (verplicht vanaf 2012)
- de samenstelling van de OCMW-raad wordt vervroegd van april naar januari (na de gemeenteraadsverkiezingen)
- de gemeenten bepalen zelf het aantal schepenen, het decreet legt enkel een maximum vast
- de gemeenteraad kiest zijn voorzitter: de burgemeester, een schepen of een raadslid
- in de akte van voordracht van de burgemeester en de schepenen kan de einddatum van hun mandaat en de naam van de opvolger vermeld worden
- de mogelijkheid om contractuele werknemers in dienst te nemen wordt verruimd
- de gemeenten krijgen meer bevoegdheid over hun personeelsbeleid
- er komt een ruimere mogelijkheid tot delegatie
- ook budgethouderschap is mogelijk
- een gewestelijke auditcommissie doet de audit van de gemeenten
- de gemeenten zullen een klachtenbehandeling organiseren
- de gemeenteontvanger wordt een financieel beheerder
- een administratief rechtscollege neemt de rol van de bestendige deputatie van de provincie over, onder meer bij betwistingen over de verkiezingen.
Er waren ook vergevorderde plannen om de burgemeester rechtstreeks te laten verkiezen, maar daar is uiteindelijk geen meerderheid voor gevonden.
