Galappel
Een gal of galappel is een woekering van een plant, ontstaan door een parasiet, meestal een insect (een galwesp, galmug of galmijt) die haar eieren in de plant legt. De gal, waarvan de vorm specifiek is voor een bepaalde parasiet, dient als behuizing en voedsel voor de larve. Er bestaan ook gallen die door schimmels worden veroorzaakt. De tak van wetenschap die zich met gallen bezighoudt wordt cecidologie genoemd.
Foto E. van Herk 2005
Talloze soorten insecten zijn in staat om het ontstaan van een gal op een plant te induceren; daarnaast zijn er ook veel insecten die specifiek op de in de gal groeiende larven parasiteren door hun ei in de larve binnen in de gal te leggen. Wie een gal bewaart om te kijken wat eruit komt kan er dus niet zeker van zijn dat het tevoorschijn komende insect ook de veroorzaker van de gal was!
Er zijn gallen van stengels, bladeren, en bloemen bekend. Ze hebben lang niet allemaal de karakteristieke bolvorm van de bekende inktgallen op eikenbladeren. Bij de gewone zomereik, een populaire plant voor galvormend insecten, zijn tientallen soorten gallen aangetroffen.
[bewerk] Inkt
Uit de galappels van eikenbladeren werd in het verleden inkt gemaakt door toevoeging van ijzersulfaat. Deze techniek was al bekend in de Romeinse tijd. De galappels bevatten veel looizuur dat een verbinding maakt met ijzersulfaat. Deze verbinding is in het begin kleurloos, maar wordt zwart door blootstelling aan de lucht (oxidatie). In oude inkten werd daarom een extra kleurstof toegevoegd, een extract van blauwhout, zodat tijdens het schrijven de letters ook leesbaar waren. Deze kleurstof is niet lichtecht en verdwijnt dan ook op den duur.
De gallusinkt is zuur en tast op termijn het papier aan. Dit verschijnsel wordt inktvraat genoemd, die vooral ernstig is als er dik met inkt geschreven is. Bovendien verkleurt de inkt na verloop van eeuwen naar bruin.
[bewerk] Externe link
[bewerk] Fotogalerij
 Galappel. |
 Galappel op eikenblad. |
 Galappel aan eikenblad. |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Galls van Wikimedia Commons. |
