Freatisch vlak
Het freatisch vlak is de grondwaterspiegel, die voorkomt in de verzadigde zone en waar alle grondporiën met water gevuld zijn. Het water beneden de grondwaterspiegel wordt grondwater genoemd, de grond eronder is volledig verzadigd.
Beneden het freatisch vlak is er geen wortelgroei mogelijk doordat er geen met lucht gevulde poriën aanwezig zijn en het aanwezige grondwater onvoldoende zuurstof bevat.
[bewerk] Vorm
Het freatisch vlak kan zichtbaar gemaakt worden door een gat in de grond te graven (een sondering) tot het grondwater zichtbaar wordt. Daarna moet een poosje gewacht worden, omdat door verwijdering van de grond de druk die deze grond op het grondwater uitoefende verdwenen is en het grondwater dus nog iets omhoog zal komen.
Door schommelingen in de grondwaterstand onder invloed van de hoeveelheid neerslag en de verdamping door planten wisselt het freatisch vlak in gronddiepte. In het bodemprofiel is dit duidelijk zichtbaar door een andere kleur van de grond. Het freatisch vlak bevindt zich op die diepte waar het grondwater een druk heeft die gelijk is aan de atmosferische druk.
Het freatisch vlak in de grond tussen twee sloten heeft 's winters een bolle en zomers een holle vorm, doordat 's winters de hoeveelheid neerslag groter is dan de verdamping. Zomers is dit net andersom.
[bewerk] Water boven het freatisch vlak
Boven het freatisch vlak komt water voor als:
- capillair water, dat in de dunne poriën, kleiner dan 30 micrometer zit en nog contact maakt met het grondwater. Door de capillaire werking stijgt het grondwater in de poriën. In zandlagen kan het water via capillariteit enkele cm's boven het freatisch vlak uitstijgen, bij een kleilaag kunnen dit meerdere meters zijn!
- adhesiewater, dat als een dun filmpje om vaste gronddeeltjes zit.
- hangwater, ook wel sejunctie genoemd. Dit water zit ook in poriën maar heeft geen verbinding met het grondwater. Dit komt bijvoorbeeld voor bij hooggelegen zandgronden.
- zwelwater, dat in de vaste bodemdeeltjes van klei en humus zit.
