Ernst Nolte

Ernst Nolte (Witten (Duitsland) 11 januari 1923) is een Duits historicus.

Hij werd bekend met zijn boek Der Faschismus in seiner Epoche (1963) en werd later professor voor Nieuwe geschiedenis aan de Vrije Universiteit Berlijn. Hij was een leerling van Martin Heidegger. In het genoemd boek omschreef hij het fascisme op grond van een fenomenologische methode als antimarxisme, dat zijn tegenstander bestrijdt met een radicaal tegengestelde ideologie maar met nagenoeg identieke methodes.

Als wezenlijke kenmerken van het fascisme noemt Nolte naast het antimarxisme ook het antiliberalisme, het nationalisme, geweld en propaganda. Opvallend daarbij is dat hij racisme of antisemitisme niet noemt. Nolte definieert hiermee niet allen het Duitse nationaal-socialisme en het Italiaanse fascisme van Mussolini, maar ook de rechts-radicale Franse Action française. Hij was daarmee de eerste niet-marxistische historicus die het marxistische fascismebegrip overnam.

In 1986 lag Nolte met een artikel in de Frankfurter Allgemeine Zeitung aan de basis van de zogenaamde Historikerstreit. Hij schreef dat de Russische Goelag logisch en feitelijk voorafging aan Auschwitz, meer nog, de rassenmoord van de nationaal-socialisten zou mogelijk geworden zijn door de vrees voor de eerdere klassenmoord van de bolsjevieken. De Shoa of de massamoord op de Joden mag niet tot het wezen van het fascisme gerekend worden. Het is een overreactie op de dreiging van de Russische revolutie en heeft daarmee een verklaarbare kern. Deze stelling, die de uniciteit van de Holocaust in twijfel trekt, werd door Nolte verder ontwikkeld in zijn boek Der europäische Bürgerkrieg 1917-1945. Twee gewelddadige en totalitaire tegenstanders, het fascisme en het communisme, hebben volgens hem in die periode een totale Europese burgeroorlog gevoerd.

Nolte werd zwaar bekritiseerd op deze zogenaamde apologie van het Hitlerregime. Aan de andere kant vond hij een consequente verdediger in het tijdschrift Junge Freiheit. In 1997 verscheen het Zwartboek van het communisme (le livre noir du communisme) van de Franse ex-maoïst Stéphane Courtois, waarin deze niet minder dan honderd miljoen doden toeschrijft aan het communisme. Courtois schreef een nieuwe inleiding voor de Franse uitgave van Noltes Europese burgeroorlog. Beide brengen zij de ellende van de twintigste eeuw terug op de Franse revolutie en meer bepaald op de jacobijnse vernietigingspolitiek, die een voorbeeld zou geweest zijn voor de communisten in door hen gevoerde burgeroorlogen.

Nolte kreeg in 2000 de Konrad-Adenauerprijs van de Deutschland-Stiftung. Het was een vorm van rehabilitatie, weliswaar uit de hoek van de rechtervleugel van de Christen-democratische CDU.