Epidaurus
Epidaurus (Grieks: Επίδαυρος, uitgesproken als Epídavros, met klemtoon op de -i-) is de naam van een Oudgriekse stad op het schiereiland Argolis, beroemd om het nabijgelegen Grieks heiligdom van Asclepius, halfgod van de geneeskunde. Er is enige verwarring mogelijk tussen:
- Paliá Epídavros (Oud Epidaurus): de oude havenstad, aan de zee gelegen, met resten van de antieke haveninstallaties (nu deels onder water), een theater en een vroegchristelijke kerk;
- Néa Epidavros (Nieuw Epidaurus): het nieuwe dorp, vlak bij het vorige gelegen
- Archéa Epidavros (Antiek Epidaurus): ca. 10 km landinwaarts gelegen, de beroemde cultusplaats van Asclepius, met het goedbewaarde theater.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis van de cultus
De oudste resten van de Asclepiuscultus dateren van de 6e eeuw, maar hij beleefde zijn hoogste bloei vanaf einde 4e eeuw (toen er om de vier jaar Asclepiusfeesten werden gehouden met sport- en muziekwedstrijden) tot de 2e eeuw v. Chr. (toen de globetrotter-historicus Pausanias er nog over schreef). Het door dankoffers van de talloze genezenen rijk geworden heiligdom werd herhaaldelijk geplunderd. Ook de Romeinse veldheer Sulla liet in 86 v. Chr. zijn legionairs hier naar hartenlust plunderen. Toch bleef het heiligdom in de Romeinse periode een populair kuuroord met luxueuze badhuizen, tot het in 267 na Chr. door de invallende Goten werd gehavend en in 426 na Chr. definitief gesloten werd, op bevel van keizer Theodosius II. Verwoestingen (o.a. door christenen die stenen kwamen roven om er 5 km verder, in Ligourion, een kerk mee te bouwen!) en natuurelementen deden vervolgens de rest…
[bewerk] De gebruiken
Aangetrokken door de reputatie van de genezende godheid kwamen in de Oudheid talloze zieken, op raad van de behandelende priesters hun heil zoeken in een genezende slaap. Na een offer voor de goden en de verplichte rituele zuivering brachten de zieken de nacht door in een gewijde slaapruimte, het abaton, waar zij sliepen op de gestroopte huid van de offerdieren. Gedurende hun slaap werden zij door Asclepius ofwel dadelijk genezen, ofwel bezocht in de vorm van dromen, die door de priesters werden geanalyseerd en geïnterpreteerd. Steunend op aanwijzingen uit deze dromen stelden zij een geïndividualiseerde therapie op, gebaseerd op een aangepast dieet, relaxatie en fysieke oefeningen, baden en intellectueel vermaak. Dit verklaart het belang van het uitstekend bewaarde theater, van de aanwezige sportinfrastructuur (met o.m. een stadion) en bibliotheken, én van de vierjaarlijkse Asclepiusfeesten (met sport- en muziekwedstrijden die echter nooit de andere Panhelleense Spelen konden evenaren). De patiënten betuigden hun dankbaarheid door het offer van een haan en van ex-voto's met de afbeelding van het genezen lichaamsdeel (een gebruik dat in christelijke bedevaartplaatsen verder leeft).
Door talrijke bewaarde opschriften zijn een reeks curatieve voorschriften en methodes bekend, waaruit ook blijkt dat de Asclepius-priesters eerder afkerig stonden tegenover de wetenschappelijke beoefening van de geneeskunde, zoals ze door de school van Hippocrates werd onderwezen. Dat de behandeling in Epidaurus wel degelijk succes kende, bewijzen talrijke inscripties die wonderbare genezingen documenteren. Dat geloof, magie, placebo en alternatieve geneeswijzen soms heilzaam kunnen zijn waar de wetenschappelijke geneeskunde faalt, daarvan heeft onze eigen tijd nog steeds voorbeelden genoeg.
[bewerk] De bezienswaardigheden
Het gaafbewaarde theater, dat als een reusachtige schelp tegen de flank van de heuvel ligt, werd in de 4e eeuw v. Chr. gebouwd door de architect Polycletus de Jongere uit Argos, volgens zuiver wiskundige principes. Het biedt plaats aan 14.000 toeschouwers, en de akoestiek is er ronduit fantastisch (dit wordt voortdurend gedemonstreerd door gidsen!). Er zijn 55 rijen zitplaatsen: 34 onder het middenpad (diazoma), verdeeld in 12 sectoren, en 21 erboven, verdeeld in 22 sectoren. Let wel: 34/21 = 55/34 = 1,61… = het 'magische' getal φ (d.i. de Gulden snede, hetgeen de algemene indruk van harmonie verklaart). De eregasten zaten op de eerste rij: zij kregen een rugleuning en zitkussentjes. De vloer van de orchestra heeft een diameter van ruim 20 meter; van hieraf worden zelfs zwakke geluiden, zoals zuchten of fluisteren, ongestoord tot aan de hoogste zitplaatsen gedragen, bijna 23 meter hoger. Vanwege deze bijzondere akoestiek is het theater beroemd.
Dit best bewaarde theater uit de Griekse oudheid komt in de zomermaanden weer tot leven, omdat er dan, in het kader van het Festival van Epidaurus, elke vrijdag- en zaterdagavond antieke tragedies en komedies worden opgevoerd door Griekse en buitenlandse toneelgezelschappen. Het theater ligt enigszins verwijderd van het eigenlijke heiligdom, waarvan enkel vrij onoverzichtelijke ruïnes overblijven.
Het stadion (125m x 25m) dateert uit de 5e eeuw voor Christus.
Het kleine, maar interessante museum herbergt de beeldhouwwerken afkomstig van de voornaamste gebouwen, maar ook een collectie (Romeinse) medische instrumenten, ex-voto's en inscripties die getuigen over de vele wonderbare genezingen.
