Ecliptica
De ecliptica of zonneweg is de schijnbare jaarlijkse baan van de zon ten opzichte van de sterren aan de hemelbol. Het vlak van de ecliptica bevat dus zowel het middelpunt van de zon als dat van de aarde. Van de zon uit gezien is de ecliptica de jaarlijkse baan van de aarde om de zon.
De ecliptica is een grote cirkel die een hoek van 23,5° maakt met de hemelequator. Zij snijdt de hemelequator in het lentepunt (de zon staat in die richting op 21 maart), rechte klimming 0 uur, declinatie 0°. In het lentepunt beweegt de zon zich van het zuidelijk naar het noordelijk halfrond van de hemelbol, in het herfstpunt van het noordelijk naar het zuidelijk halfrond. De grootste noordelijke en zuidelijke declinaties worden door de zon bereikt op 21 of 22 juni (zomerpunt, rechte klimming 6 uur, declinatie 23,5° noord) en op 21 of 22 december (winterpunt, rechte klimming 18 uur, declinatie 23,5° zuid).
Omdat de meeste planetenbanen met die van de aarde ongeveer in hetzelfde vlak liggen worden de planeten aan de hemel altijd in de buurt van de ecliptica gevonden. Alleen de planeten Pluto (17°) en Mercurius (7°) hebben een baan die meer dan 5° afwijkt van het vlak van de ecliptica. Ook de baan van de maan heeft een helling van meer dan 5° ten opzichte van de ecliptica, hierdoor kunnen zons- en maansverduisteringen alleen voorkomen als de maan in een "knoop" staat, de punten waar de ecliptica en het baanvlak van de Maan elkaar snijden.
| planeet | helling (°) |
|---|---|
| Mercurius | 7 |
| Venus | 3,4 |
| Aarde | 0 (per definitie) |
| Maan | 5,1 |
| Mars | 1,8 |
| Jupiter | 1,3 |
| Saturnus | 2,5 |
| Uranus | 0,8 |
| Neptunus | 1,8 |
| Pluto | 17,1 |
De band van 12 (eigenlijk 13) sterrenbeelden waar de ecliptica doorheen loopt wordt de dierenriem of zodiak genoemd. Op de kaartjes van de sterrenbeelden is de ecliptica meestal als rode stippellijn aangegeven.
