Dwarshelling
Een dwarshelling is een onderdeel van een scheepswerf om schepen te water te laten of droog te zetten. Er zijn twee soorten scheepshellingen, langshellingen en dwarshellingen. Een dwarshelling is een helling die evenwijdig langs een kanaal is gelegen en waar de schepen dus zijwaarts afgaan of opgetrokken worden. Er zijn nieuwbouw dwarshellingen en reparatiedwarshellingen. Bij de laatste vond men een aandrijfmechanisme om de schepen aan land te kunnen trekken en ook weer gecontroleerd te water te kunnen laten. Voorts maken reparatiehellingen meestal gebruik van rails met wielen en lopen de rails tot ver onder water door. Bij nieuwbouwhellingen maakt men gebruik van de zwaartekracht en glijden de schepen het water in. Meestal is het laatste deel van de helling, zoals bij reparatiehellingen niet aanwezig, waardoor het schip min of meer in het water valt.
Dwarshellingen treft men in het algemeen aan langs rivieren en kanalen; vanwege de breedte van het water kan het schip niet via een langshelling te water gelaten worden. Het schip gaat daarom zijdelings te water. Dit geeft een enorme waterverplaatsing, met vaak als gevolg dat het water over de tegenover liggende oever van het kanaal spoelt. Een spectaculair gezicht, dat veel mensen trekt.
Dwarshellingen treft men vooral aan langs het Winschoterdiep bij Waterhuizen, Foxhol, Martenshoek en Hoogezand. Hier worden vooral coasters gebouwd.
Uit de recente geschiedenis is slechts één geval bekend waarbij deze tewaterlating fout ging. Op 10 maart 1948 bleef het achterschip van de Rian iets achter op de wal. Hierdoor kantelde het schip door zodra het water werd geraakt. Het bleef op haar zij in het kanaal liggen. Hierbij was een dodelijk slachtoffer te betreuren. Smidsknecht Jan Diedo Landman (geboren 29 september 1924), beoogd machinist van het nieuwe schip, bevond zich in de machinekamer en kon hieruit niet meer ontsnappen. Er bevonden zich nog meer mensen aan boord maar deze wisten zich allemaal in veiligheid te brengen door van het schip te springen en naar de kant te zwemmen. Sindsdien is het voorschrift dat zich niemand bevindt op een schip dat te water wordt gelaten.
Daarnaast zijn dwarsscheepse tewaterlatingen zeer moeilijk berekenbaar, gezien de complexiteit van het proces en de scheepsbewegingen. Voor de tewaterlating wordt daarom de kennis en ervaring gebruikt die door de jaren heen is opgebouwd door de werven. Bij een modernisering wordt door de werven vaak een alternatieve te waterlatingsmethode verkozen, waarbij men het proces beter in de hand heeft.
