Dekzand
| Geologie van Nederland en Vlaanderen |
|---|
 |
| Grondsoorten |
|
basisveen | dekzand | Hollandveen | hoogveen | jonge zeeklei | keileem | löss | mergel | oude blauwe zeeklei | rivierklei |
| Geomorfologie |
|
donk | geestgrond | jonge duinen | komgrond | sandr | strandwal | stroomrug | stuwwal |
| Diepere ondergrond |
|
Peelrandbreuk | Roermondslenk | Zuidwalvulkaan |
Dekzand is een enkele meters dikke laag zand die tijdens het Weichsel-glaciaal door de wind is afgezet op oudere lagen. Het onderscheidt zich van ander zand doordat het is afgezet in een bepaalde periode en op een bepaalde manier.
In die periode lag de Noordzee droog, en vormden grote delen van Nederland, België, en Duitsland een soort toendra of poolwoestijn met ondiepe rivierbeddingen. Het zand uit de drooggevallen Noordzee, en de gedurende de winter droogvallende rivierbeddingen, werd door de wind verplaatst. Het werd afgezet op oudere bodemlagen, die daardoor werden bedekt - vandaar de naam.
Binnen het Weichsel-glaciaal hebben zich twee perioden voorgedaan waarin dekzand werd gevormd. In het midden van het Weichsel-glaciaal het oudere dekzand, en aan het eind van het Weichsel-glaciaal het jongere dekzand. Dit jongere dekzand is ouder dekzand dat plaatselijk opnieuw is opgewaaid en weer afgezet. In het oudere dekzand wordt ook leem gevonden, het zogeheten Brabants leem. Waarschijnlijk gaat het om fijne sedimentdeeltjes die in de poolzomer door rivieren werden meegevoerd en afgezet.
Aan het eind van het Weichsel-glaciaal werd het klimaat milder, en kon wat meer begroeiing ontstaan. Op plaatsen waar planten groeiden werd het opgewaaide dekzand vastgehouden en ontstonden zandruggen; zogeheten dekzandruggen. Rivierduinen van dekzand worden donken genoemd.
[bewerk] Plaatsen op dekzandruggen
- In Noord-Brabant zijn plaatsen als Liessel en Vlierden ontstaan op de flank van een dekzandrug.
- De Overijsselse hoofdstad Zwolle is ontstaan op een dekzandrug. Deze is nog te zien in het hoogteverschil tussen de Voorstraat en de Melkmarkt.
