De Schilderkunst
De Schilderkunst of Allegorie op de schilderkunst is een schilderij van Johannes Vermeer uit de 17e eeuw.
Het duikt voor het eerst op in een akte van 12 maart 1677 waarin Vermeers schoonmoeder bevestigt dat zij uit de failliete boedel van de schilder een schilderij dat "seeker stuck Schilderije geschildert bij Vermeer, waarin uytgebeelt de Schilder-konst" heeft gekregen en zich verzet tegen de veiling van dit schilderij.
Het is vrijwel zeker dat dit het schilderij is dat na omzwervingen bij een zadelmaker, die het voor 1813 voor 50 gulden aan Gottfried Freiherr van Swieten verkocht, belandde. Vervolgens maakte het deel uit van de verzameling van Johann Rudolf Graaf Czernin waar het tot 1860 voor een De Hooch werd gehouden. Er volgde een omstreden verkoop door Graaf Czernin aan Adolf Hitler, die het schilderij in zijn salon in Berchtesgaden hing. Na opslag in een zoutmijn en een depot vol Nazi-kunst belandde het in 1946 in het "Kunsthistorisches Museum" in Wenen. De familie Czernin slaagde er na de oorlog in een gerechtelijke procedure tegen de Oostenrijkse staat niet in om te bewijzen dat het schilderij onvrijwillig was verkocht.
De afgebeelde kaart is van de beroemde Amsterdamse cartograaf Nicolaas Vischer en beeldt de 17 Nederlanden en hun voornaamste steden af zoals die vóór de opstand en de Tachtigjarige Oorlog werden geregeerd door Philips II. Mogelijk is het geen toeval dat de katholieke Vermeer deze kaart en een figuur die Clio, muze van de geschiedenis voorstelt, op zijn doek combineert.
Het schilderij, men houdt het voor een meesterstuk of visitekaart om klanten die zijn atelier bezochten zijn vaardigheid te tonen, is misschien bestemd geweest voor het Delftse Sint Lucasgilde maar zeker is dat het nooit door Vermeer werd verkocht.
Het doek is geschilderd in navolging van Maerten van Heemskerck's "Sint Lucas schildert de Madonna" uit 1532 maar er zijn ook vergelijkbare schilderijen van Van Mieris, Jan Aersen Marienhof en Job Berckheyde die Vermeer bekend hebben kunnen zijn. Na een grondige restauratie rond de millenniumwisseling was het schilderij in 2005 in het Haagse Koninklijk Kabinet van Schilderijen, het Mauritshuis te zien.
[bewerk] Literatuur
- H. Miedema in "Johannes Vermeers schilderkunst" in "Proef", periodiek van het Kunsthistorisch Instituut van de Universiteit van Amsterdam. September 1972
- Albert Blankert, Rob Buurs en Willem van de Watering in "Vermeer", Utrecht 1975
- Albert Blankert, John Michael Montias en Gilles Ailaud in "Vermeer" 1987
- G.F. Waagen, "Handbuch der Deutschen und Niederländischen Malerschulen" Stuttgart 1862. Belangrijke publicatie omdat Waagen het schilderij in 1850 als Vermeer "ontdekt" heeft.
