Compiler

Een compiler (letterlijk samensteller, opbouwer) is een computerprogramma dat een invoer, opgesteld in een bepaalde formele taal, vertaalt in een bijbehorende uitvoer opgesteld in een andere formele taal. Aangenomen dat de invoer welgevormde is in de invoer-taal van de compiler. Zo niet, kan er geen vertaling uitgevoerd worden en stopt de compiler. Het omzetten wordt compilatie of compileren genoemd.

Het meest veelvuldige gebruik van compilers is binnen het programmeren; bij dit gebruik wordt een tekst in de vorm van broncode in een bepaalde programmeertaal omgezet, meestal naar een vorm waarin het direct door een computer kan worden uitgevoerd, maar soms ook naar een vorm die door een ander programma, een interpreter of run-time module, geïnterpreteerd dient te worden. Een compiler wordt vanaf 1985 vaak gebruikt als onderdeel van een software-ontwikkelomgeving, zodat het programma direct kan worden getest. Zonder software-ontwikkelomgeving vergt het compileren een aparte handeling van de programmeur.

Een programmeur schrijft de broncode van het programma, bijvoorbeeld in Pascal of C in een teksteditor (een tekstbewerkingprogramma, meestal speciaal geschikt voor de te gebruiken programmeertaal) en slaat deze op in een bestand. Wanneer de programmeur de compiler gebruikt zal deze de broncode omzetten naar een uitvoerbaar bestand. Dit compileren gebeurt in verschillende fases die grotendeels parallel lopen. In sterk vereenvoudigde vorm hebben we:

• analysefase om te zien of er geen taalfouten zijn gemaakt.
  • lexicale analyse (woordontleding)
  • syntactische analyse (zinsontleding, dus m.b.t. de grammatica)
  • semantische analyse (de `betekenis', slaat vooral op typering)
• synthesefase
  • codegeneratie

De resulterende objectbestanden (verwar object hier niet met objectoriëntatie) moeten doorgaans dan nog gelinkt worden (samengevoegd met bijv. opstartcode), waarna het klaar is voor uitvoering; de zgn. executable is klaar. In het geval van de variant die nog een interpreter vereist, wordt de linkfase gewoonlijk overgeslagen. Het compilatieproces is hierdoor meestal wat sneller, maar de uitvoering trager. Een voordeel van interpreter-gebaseerde compilatie kan wel zijn dat de gegenereerde object code portable is naar andere systemen. De interpreter zelf is dan niet portable en handelt de platformspecifieke zaken af.

Een van de eerste dingen die men met een nieuw aangeschafte of (gratis) gedownloade compiler pleegt te doen is het programma HelloWorld compileren en linken, waarmee duidelijk wordt of de compiler correct is geïnstalleerd. Bijvoorbeeld in C onder Windows:

 HelloWorld.c   --> compileren: – HelloWorld.obj --> linken:-->  HelloWorld.exe
 tekstbestand                  binair bestand                  uitvoerbaar bestand

Of in Java:

   HelloWorld.java -----compileren--------->  HelloWorld.class
   tekstbestand                               binair bestand

Zo'n testprogrammaatje doet meestal niet meer dan Hello World! (Hallo wereld!) op het beeldscherm toveren.

In 2004 veel gebruikte compilers zijn:

• GCC
• Visual Studio
• Intel C & Fortran
• CPPBuilder
• Delphi
• Free Pascal

Enige jaren terug waren ook populair:

• Turbo Pascal
• Turbo C
• Watcom C