Cautie (strafrecht)
De cautie is een mededeling aan de verdachte dat hij het recht heeft om te zwijgen.
Deze cautie is gebaseerd op het recht om niet aan je eigen veroordeling te hoeven meewerken. Het doel van de cautie is om te voorkomen dat een verdachte ongewild meewerkt aan zijn eigen veroordeling.
De cautie steunt op artikel 6 van het EVRM betreffende een eerlijk proces, maar wordt niet als zodanig door het EVRM voorgeschreven.
Het zwijgrecht is ook gefundeerd in artikel 14.3.g van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR) dat bepaalt dat niemand kan gedwongen worden om tegen zichzelf te getuigen of een bekentenis af te leggen (verbod op zelf-incriminatie).
Inhoud |
[bewerk] Nederland
In Nederland kunnen verklaringen van de verdachte die hij heeft afgelegd voordat hem de cautie werd gegeven niet meewerken voor het bewijs. Als de cautie ten onrechte niet is uitgesproken, zal de rechter nagaan of de verdachte door deze fout is zijn verdediging geschaad is. Zo ja, dan wordt het daarmee verkregen bewijs genegeerd.
Verklaringen die worden afgelegd vóórdat de persoon in kwestie aan te merken is als verdachte, kunnen weer wel als bewijsmateriaal gebruikt worden.
De cautieverplichting komt uit art. 29 lid 2 Wetboek van Strafvordering: "Voor het verhoor wordt de verdachte medegedeeld dat hij niet verplicht is tot antwoorden."
Tijdens het onderzoek naar de schuldigen aan de vuurwerkramp Enschede zette justitie een undercoveragent in, die - zogenaamd als medegevangene - informatie van een verdachte probeerde te krijgen. Volgens de advocaat van de verdachte was dat een ongeoorloofd verhoor, omdat daarbij uiteraard niet de cautie was gegeven. Volgens de rechters van het gerechtshof van Arnhem was deze methode echter in principe geoorloofd. (De verdachte werd overigens vrijgesproken) [1].
In de jaren dertig van de twintigste eeuw is de cautie uit dit artikel afgeschaft geweest. [2]
Een typische cautie in Nederland is "U hoeft niet te antwoorden, maar..." of "U bent niet tot antwoorden verplicht, maar..." (steeds gevolgd door de eerste vraag van de opsporingsambtenaar).
Als een controlerende ambtenaar, bijvoorbeeld een inspecteur van de belastingdienst of medewerker van de sociale dienst, vragen stelt, is de burger over het algemeen verplicht om te antwoorden. Als deze ambtenaar hierdoor die burger gaat verdenken, moet hij een cautie geven. Er is dan sprake van een sfeerovergang (van de controlesfeer naar de opsporingssfeer).
De rechter heeft geoordeeld dat een schriftelijk verzoek om inlichtingen (bijvoorbeeld een formulier van een overheidsdienst) geen verhoor is. De ingevulde antwoorden kunnen gebruikt worden als bewijs, ook al is geen cautie gegeven.
[bewerk] Praktijkvoorbeeld
Een Belgische automobilist met zo'n 80 gram hennepproducten hasj in de auto kreeg in 2002 op de Antwerpseweg in Roosendaal een stopteken van een agent. (Daar in de buurt zijn veel coffeeshops). Toen de agent die hem had laten stoppen hem aansprak, rook hij marihuana en vroeg hij de inzittenden of zij drugs hadden gekocht. De politierechter concludeerde dat die vraag in feite een verhoor was, zodat de agent eerst de cautie had moeten geven. De verdachte werd daarom vrijgesproken, maar de rechter in hoger beroep vond dat dat verzuim voldoende gecompenseerd werd door er een voorwaardelijke straf van te maken. De verdachte werd veroordeeld tot € 100,= voorwaardelijk.
[bewerk] Jurisprudentie
Hieronder volgen enige vonnissen en arresten die richtinggevend zijn voor de interpretatie van de regels rond cautie:
- HR 04-03-1980 Herstel cautieverzuim
- HR 29-09-1981 Plastic boodschappentasje
- HR 01-10-1985 Antwoordkaart
- HR 23-12-1986 Cautie in bar
[bewerk] België
In België heeft een verdachte, zoals in rechtstaten in het algemeen, een zwijgrecht. Er bestaat echter geen specifieke plicht voor de opsporingsambtenaren om dit voor een verhoor mee te delen.
In België moeten bij de aanvang van een verhoor aan iedere ondervraagde (verdachte zowel als getuigen) een aantal rechten meegedeeld (artikel 47bis van het Wetboek van Strafvordering), onder andere dat
- zijn verklaringen als bewijs in rechte kunnen worden gebruikt.
Deze bepaling is in 1998 in het Wetboek van Strafvordering opgenomen.
Daarenboven stelt artikel 28bis, § 3:
- De procureur des Konings waakt voor de wettigheid van de bewijsmiddelen en de loyaliteit waarmee ze worden verzameld.
Die moet er dus op toezien dat niemand op een onbehoorlijke wijze er ingeluisd wordt.
Een voorstel om hierbij de cautieplicht in te voeren is niet in de wet opgenomen. [3]
[bewerk] Verenigde Staten
In de Verenigde Staten heet de cautie Miranda warning (zie Miranda warning).
[bewerk] Duitsland
Volgens het Duitse Strafprozessordnung StPO moet een verdachte bij het eerste gerechtelijke verhoor worden verteld waar hij van verdacht wordt en moet hij erop worden gewezen op het recht te spreken of te zwijgen en op het recht eerst een advocaat te raadplegen. (§ 136 StPO erste Vernehmung)
„Es existiert in fast allen Landgerichtsbezirken ein sogenannter anwaltlicher Notdienst in Strafsachen. Die Polizei verfügt über die Telefonnummer.“
{{{2}}}
